Morfologia

Morfologia krwi jest ważnym badaniem diagnostycznym wykonywanym jako pierwsze i podstawowe badanie zalecane przez lekarzy w przypadku większości schorzeń i dolegliwości. Jest ono proste, niedrogie, a jednocześnie dostarcza wielu cennych informacji na temat stanu zdrowia i funkcjonowania całego organizmu, gdyż wiele chorób prowadzi do nieprawidłowości w obrazie morfologicznym. Morfologia polega na ocenie elementów morfotycznych krwi, to znaczy układu czerwonokrwinkowego, białokrwinkowego oraz płytek krwi. Zaobserwowanie zmian w którymkolwiek z ocenianych parametrów powinno nasuwać podejrzenie wystąpienia jakiegoś schorzenia i to niekoniecznie ze strony układu krwiotwórczego, a co za tym idzie prowadzić do dalszej, bardziej szczegółowej diagnostyki w zależności od rodzaju zaobserwowanych nieprawidłowości.

Ponadto ze względu na to, że morfologia krwi jest badaniem pośrednio odzwierciedlającym stan zdrowia organizmu, powinna być ona wykonywana zarówno u kobiety planującej zajście w ciążę, jak i regularnie w czasie ciąży, ponieważ stanowi ona dla organizmu duże obciążenie. Z tego względu warto ją wykonywać, aby w razie wystąpienia nieprawidłowości wdrożyć leczenie zabezpieczające zarówno matkę, jak i dziecko.

1. Sposób pobrania krwi na badanie morfologiczne

Pobieranie krwi

Przez dziewięć miesięcy ciąży co najmniej osiem razy powinnaś być na badaniu krwi

zobacz galerię

W celu wykonania morfologii pobiera się od pacjenta krew żylną najczęściej z okolicy zgięcia łokciowego. Pacjent na pobranie powinien zgłosić się na czczo, po przynajmniej ośmiogodzinnej przerwie od ostatniego lekkostrawnego posiłku.
Krew pobierana jest do probówki zawierającej EDTA i następnie przesyłana do laboratorium w celu wykonania analizy. Obecnie laboratoria wykorzystują wystandaryzowane analizatory automatyczne, które bardzo szybko i precyzyjnie analizują próbki i podają oznaczone wartości. Wyniki otrzymuje się na specjalnych wydrukach. Najczęściej z boku podane są wartości prawidłowe specyficzne dla danego laboratorium. Bez względu na to należy jednak pamiętać, aby wyniki skonsultować z lekarzem, gdyż zinterpretuje on właściwie wszelkie zmiany także w oparciu o stan zdrowia pacjenta oraz inne badania diagnostyczne.

2. Parametry oceniane w morfologii oraz interpretacja wyników

W zakresie układu czerwonokrwinkowego w morfologii oceniane są najczęściej następujące parametry:
I RBC – liczba krwinek czerwonych (erytrocytów) – norma dla mężczyzn to 4,5-5,9 mln/mm³, norma dla kobiet to 4,2-5,4 mln/mm³;

• jej spadek jest związany z niedokrwistością zarówno niedoborową (niedobór żelaza, kwasu foliowego, czy witaminy B12), niedokrwistością hemolityczną, pokrwotoczną, aplastyczną, czy niedokrwistością chorób przewlekłych;
• wzrost powyżej normy wiąże się często z występowaniem czerwienicy pierwotnej lub wtórnej.

II MCV – średnia objętość erytrocytu - norma dla mężczyzn - 80-94 fl, norma dla kobiet - 81-99 fl;

• wzrost najczęściej w przypadku niedokrwistości megaloblastycznej (związanej z niedoborem kwasu foliowego czy witaminy B12);
• spadek najczęściej w przypadku niedokrwistości mikrocytarnej (związanej z niedoborem żelaza).

III MCH i MCHC – odpowiednio średnia zawartości hemoglobiny w erytrocycie i średnie stężenie hemoglobiny w erytrocycie – normy MCH – 27-31 pg, normy MCHC – 33-37 g/dl;
spadek wartości tych parametrów występuje najczęściej w niedokrwistości łącznie z innymi wspomnianymi już zmianami.

IV HCT – hematokryt – norma dla mężczyzn to 0,40-0,54, norma dla kobiet to 0,40–0,51;

• spadek obserwujemy w stanach przewodnienia i w niedokrwistościach;
• wzrost w odwodnieniu i nadkrwistości (np. czerwienica prawdziwa).

V Hb/HGB – hemoglobina – w zasadzie to oznaczenie nie zalicza się do morfologii, ale zwykle jest ono wykonywane jednocześnie – norma dla mężczyzn to 14-18 g/100 ml, norma dla kobiet to 12-16 g/100 ml – spadek wartości hemoglobiny wiąże się z występowaniem niedokrwistości z różnych przyczyn.
VI Retikulocyty – norma to 20–130 x 109/l;

• wzrost w przypadku krwotoków czy niedokrwistości;
• spadek przy aplazji szpiku.

W zakresie układu białokrwinkowego oceniamy najczęściej:
IWBC – liczba leukocytów (krwinek białych) – norma od 4 500 do 10 000/mm³;

• spadek (leukopenia) wiąże się z wrodzonym zmniejszonym wytwarzaniem, nowotworowym nacieczeniem szpiku, niszczeniem polekowym;
• wzrost (leukocytoza) najczęściej w trakcie ostrych infekcji wirusowych, bakteryjnych i grzybiczych, w chorobach nowotworowych szpiku, chorobach tkanki łącznej, polekowy.

II Neutrofile (granulocyty obojętnochłonne) – norma 1,5–7,4 x 109/l – wzrost najczęściej związany z ostrymi infekcjami bakteryjnymi, spadek w przypadku nowotworowego nacieczenia szpiku, czy polekowy.

III Eozynofile (granulocyty kwasochłonne) – norma 0,02–0,67 x 109/l – wzrost w chorobach alergicznych i pasożytniczych.

IV Bazofile (granulocyty zasadochłonne) – norma 0–0,13 x 109/l – wzrost w zapaleniach, infekcjach i alergiach.

V Limfocyty – norma 1,1–3,5 x 109/l – wzrost w przypadku infekcji wirusowych.

VI Monocyty – norma 0,21–0,92 x 109/l – wzrost w chorobach hematologicznych, chorobach tkanki łącznej, infekcjach.

Płytki krwi, czyli trombocyty (PLT) prawidłowo 140 000-450 000/mm³ są ważnym elementem w procesach krzepnięcia krwi. Wzrost ich liczby może wiązać się z występowaniem chorób immunologicznych, infekcyjnych czy nowotworowych, natomiast spadek ich liczby może być spowodowany autoimmunologicznym niszczeniem, nowotworowym nacieczeniem szpiku czy hipersplenizmem i wiąże się z występowaniem płytkowej skazy krwotocznej.

Ze względu na tak duże znaczenie morfologii krwi w wykrywaniu wielu różnych chorób badanie to powinno być wykonywane rutynowo zawsze, gdy wystąpią jakiekolwiek niepokojące symptomy chorobowe.