Zatrucie ciążowe - objawy, leczenie, profilaktyka
Objawy zatrucia ciążowego obejmują m.in. obrzęki twarzy i kończyn, zaburzenia widzenia, nadciśnienie tętnicze oraz białkomocz, czyli zwiększone wydalanie białka z moczem. Zatrucie ciążowe, inaczej gestoza, jest powikłaniem występującym zazwyczaj w drugiej połowy ciąży, najczęściej w ostatnim miesiącu. Pojawia się zazwyczaj u kobiet będących w ciąży po raz pierwszy. Przebiega w dwóch etapach. Pierwszy to tzw. stan przedrzucawkowy, natomiast drugi – bardzo niebezpieczny dla matki i dziecka – to rzucawka ciążowa.
1. Rodzaje gestozy w ciąży
Lekarze wyróżniają dwa rodzaje gestozy: wczesną i późną. Gestoza wczesna może występować już w pierwszym trymestrze ciąży. Jej głównymi objawami są nudności i wymioty występujące zwykle w godzinach rannych. Czasami jednak mogą one dokuczać w ciągu całego dnia.
Częste wymioty w ciąży szybko prowadzą do odwodnienia organizmu. Konieczne jest wówczas dożylne podawanie elektrolitów. W większości przypadków wczesne zatrucie ciążowe przechodzi samoistnie, nie wymaga interwencji lekarza.
Przyczyny gestozy wczesnej upatruje się w zmianach hormonalnych zachodzących w organizmie kobiety w czasie ciąży lub w zaburzeniach psychicznych, np. braku akceptacji ciąży.
Gestoza późna przebiega w dwóch etapach. Jest to stan przedrzucawkowy i rzucawka ciążowa. Późne zatrucie ciążowe pojawia się w trzecim trymestrze ciąży. Do objawów gestozy późnej należą:
- obrzęki twarzy, rąk oraz nóg – wynikają ze złej gospodarki wodnej organizmu,
- białkomocz, czyli zwiększone wydalanie białka z moczem – powyżej 0,3 g/l lub powyżej 0,5 g na dobę,
- nadciśnienie tętnicze – ciśnienie krwi powyżej 140/90 mmHg.
Opuchnięte kostki czy łydki nie są u kobiet ciężarnych żadnymi objawami patologicznymi, jeśli ustępują po nocnym wypoczynku. Niepokojące są jednak obrzęki uogólnione występujące w różnych częściach ciała, a zwłaszcza w obrębie twarzy, brzucha, górnej części nóg i rąk, nieznikające po przespanej nocy.
Kobieta ze zdiagnozowaną gestozą jest poważnie zagrożona wystąpieniem rzucawki, która grozi niedotlenieniem ośrodkowego układu nerwowego, przedwczesnym odklejeniem się łożyska i silnymi krwotokami okołoporodowymi.
2. Objawy rzucawki ciążowej
Rzucawka ciążowa obejmuje zespół symptomów towarzyszących gestozie połączony z napadami drgawek. Jakie objawy świadczą o zbliżającej się rzucawce? Są to:
- silne bóle i zawroty głowy,
- ogólny niepokój i złe samopoczucie,
- zaburzenia widzenia, tzw. widzenie przez mgłę, mroczki przed oczami, widzenie podwójne,
- objawy żołądkowe: bóle brzucha, nudności, wymioty,
- zaburzenia świadomości, utrata przytomności, śpiączka.
Drgawki w rzucawce przypominają napad padaczkowy. Niekiedy pojawiają się nie tylko w ostatnim trymestrze ciąży, ale również w trakcie porodu lub po urodzeniu dziecka.
Drgawki występujące w czasie akcji porodowej wymagają podjęcia decyzji o indukcji porodu lub o przeprowadzeniu cesarskiego cięcia – w zależności od stanu ciężarnej. Rzucawce może towarzyszyć przyspieszone tętno oraz gorączka.
3. Leczenie gestozy
Im szybciej zatrucie ciążowe jest zdiagnozowane, tym łatwiejsze w leczeniu. Dlatego tak ważne są comiesięczne wizyty ciężarnej u lekarza, przeprowadzanie badań, mierzenie ciśnienia tętniczego krwi i dokonywanie pomiarów wagi ciała.
Ciężarna z podejrzeniem zatrucia ciążowego kierowana jest do szpitala, gdzie poddawana jest dokładnym badaniom diagnostycznym. Przy gestozie zaleca się bezwzględne leżenie w łóżku. Chorej podaje się leki na obniżenie ciśnienia krwi, regulujące gospodarkę wodno-elektrolitową organizmu i zapobiegające skurczom.
Po kilku dniach ciężarna zwykle wraca do domu. Jeśli ciśnienie krwi jest nadal wysokie i stan pacjentki nie poprawia się, wymaga ona długoterminowej hospitalizacji. Zaawansowana ciąża może być wskazaniem do wykonania cesarskiego cięcia.
Zatrucie ciążowe grozi niedotlenieniem lub śmiercią płodu, poronieniem, porodem przedwczesnym lub urodzeniem dziecka z zaburzeniami rozwojowymi, m.in. z upośledzeniem umysłowym.
4. Jak zapobiegać gestozie?
Profilaktyka zatrucia ciążowego obejmuje, m.in. stosowanie specjalnej diety niskosodowej (ograniczanie spożycia soli w celu redukcji ryzyka nadciśnienia) i wysokobiałkowej. Niedobory białka w ciąży należy uzupełniać spożywaniem produktów bogatych w ten składnik odżywczy, np. serów, fasoli, grochu czy chudego mięsa.
