Szpiczak mnogi – przyczyny, objawy, rozpoznanie i leczenie
Szpiczak mnogi jest chorobą nowotworową, która powstaje wskutek nieprawidłowości w procesie przemian limfocytów B do komórki plazmatycznej. To nieuleczalny złośliwy nowotwór układu krwiotwórczego, w którym zmiany mają charakter rozsiany. Jakie badania należy przeprowadzić, aby zdiagnozować szpiczaka mnogiego? Na czym polega leczenie?
1. Co to jest szpiczak mnogi?
Szpiczak mnogi, inaczej szpiczak plazmocytowy, nazywany też chorobą Kahlera, to nowotworowa choroba układu krwiotwórczego. Stanowi około 1% wszystkich nowotworów złośliwych i mniej więcej 14% nowotworów układu krwiotwórczego. Wiadomo, że nieco częściej występuje wśród mężczyzn. Szczyt zachorowań przypada na 7. dekadę życia.
Jakie są przyczyny szpiczaka mnogiego? Te nie są znane. Według specjalistów choroba może mieć podłoże genetyczne, ale i być związana z długotrwałą ekspozycją na działanie takich czynników zewnętrznych jak promieniowanie jonizujące, benzen, azbest, środki ochrony roślin, substancje toksyczne stosowane w przemyśle chemicznym, długotrwałe zakażenia bakteryjne czy wirusowe.
2. Szpiczak mnogi – rozwój i przebieg choroby
Istotą szpiczaka mnogiego jest nadmierne mnożenie się i gromadzenie tak zwanych komórek komórki plazmatycznych (inaczej plazmocyty). To struktury powstałe z przekształcenia jednego z typów białych krwinek odpowiadających za mechanizmy odporności organizmu (limfocyty B) w odpowiedzi na bodziec zewnętrzny (tzw. antygeny, np. bakterie albo wirusy).
Przemiana nowotworowa plazmocytów skutkuje ich niekontrolowanym rozrostem oraz wydzielaniem dużej ilości immunoglobulin (przeciwciało monoklonalne). Ostatecznie objawy szpiczaka plazmocytowego są związane z:
- postępującym procesem zastępowania prawidłowych komórek szpiku kostnego przez nowotworowo zmienione plazmocyty i wypieraniem prawidłowych komórek krwi,
- produkcją przez komórki szpiczaka tzw. białka M, co skutkuje wzrostem lepkości krwi i ciężkim uszkodzeniem nerek i rozwoju ich niewydolności,
- wydzielaniem przez nowotworowe plazmocyty substancji (tzw. cytokin) nasilających reakcje zapalne i stopniowe niszczenie kości.
3. Objawy szpiczaka mnogiego
Jakie są objawy choroby? Ta przebiega wieloetapowo. Wczesne objawy szpiczaka to bóle kostne (najczęściej w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, miednicy i żebrach), co wynika z mechanizmu zniszczenia oraz osłabienie, niedokrwistość i utrata masy ciała.
Inne objawy szpiczaka mnogiego to nawrotowe zakażenia bakteryjne i wirusowe, niewydolność nerek, objawy tak zwanego zespołu nadmiernej lepkości (krwawienia z nosa i dziąseł, plamica), pogorszenie ostrości wzroku, zaostrzenie niewydolności serca, zaburzenia neurologiczne (tzw. radikulopatie lub polineuropatie) i objawy neurologiczne (objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego, takie jak głuchota, bóle głowy, zawroty głowy, oczopląs, zaburzenia świadomości).
Jeśli chodzi o nietypowe objawy szpiczaka, czasem pojawiają się objawy skórne: różowe, czerwone lub fioletowe guzki oraz grudki zlokalizowane w różnych partiach skóry.
Występujące w przebiegu szpiczaka mnogiego przerzuty mogą powodować powiększenie wątroby, śledziony czy węzłów chłonnych. Niekiedy dochodzi do zajęcia nerek i opon mózgowo-rdzeniowych.
4. Rozpoznanie i leczenie szpiczaka mnogiego
Jak diagnozowany jest szpiczak mnogi? W celu ustalenia rozpoznania konieczne jest wykonanie takich badań jak morfologia krwi obwodowej. W badaniu często stwierdza się:
- niedokrwistość (niski hematokryt, niska hemoglobina, niska liczba i objętość erytrocytów),
- małą liczbę białych krwinek,
- małą liczbę płytek krwi.
Wskazane są także badanie moczu, biopsja aspiracyjna i trepanobiopsja szpiku, również badania obrazowe kości, takie jak RTG, TK i/lub MR lub PET-TK.
Jakie są metody leczenia szpiczaka mnogiego? W leczeniu stosuje się chemioterapię (ta składa się z kilku cykli, w których stosuje się kilka chemioterapeutyków), radioterapię, nowe leki ukierunkowane molekularnie i przeszczepienie szpiku kostnego. Wybór terapii zależy od takich czynników jak stan sprawności ogólnej,
choroby współistniejące, spodziewana toksyczność schematów leczenia. Bezobjawowy szpiczak plazmocytowy nie wymaga leczenia, a obserwacji i monitorowania choroby (co kilka miesięcy).
Szpiczak mnogi - rokowania
Czy szpiczak jest uleczalny? Obecnie szpiczaka mnogiego uznaje się za chorobę nieuleczalną. Pojawia się jednak coraz więcej leków, które pozwalają na uzyskanie remisji i wydłużanie czasu życia.
