Choroby kobiety w ciąży

Niektóre infekcje bakteryjne i wirusowe zwiększają ryzyko utraty ciąży. Niebezpieczeństwo dla płodu stanowią także przewlekłe choroby metaboliczne, jak cukrzyca czy otyłość. Podejrzenie infekcji lub choroby ogólnoustrojowej zawsze wymaga konsultacji z lekarzem, gdyż stany zagrażające ciąży wymagają niezwłocznego rozpoczęcia terapii. Szczególną uwagę warto zwrócić na bakteryjne zapalenie pochwy, zakażenie pokarmowe, różyczkę, toksoplazmozę czy choroby przewlekłe.

1. Bakteryjne zapalenie pochwy

Istnieją doniesienia, że bakteryjne zapalenie pochwy w ciąży może zwiększać ryzyko zarówno poronienia w pierwszym i drugim trymestrze ciąży, jak również porodu przedwczesnego. Bakteryjne zapalenie pochwy to częsta infekcja, o której świadczą objawy, takie jak rybi zapach wydzieliny pochwowej, świąd sromu i pochwy, pieczenie po stosunku oraz białe lub szarawe upławy. W niektórych przypadkach infekcja może mieć przebieg bezobjawowy.

2. Chlamydia a ciąża

Chlamydioza oraz inne zakażenia przenoszone drogą płciową mogą wywołać infekcję w obrębie miednicy. Jest to znany czynnik, zwiększający ryzyko wystąpienia ciąży pozamacicznej. Okazuje się jednak, że zakażenie chlamydią może stymulować odpowiedź układu odpornościowego przeciw rozwijającemu się zarodkowi i przyczyniać się do poronienia.

3. Zakażenia pokarmowe w ciąży

Niektóre rodzaje bakteryjnych zatruć pokarmowych, jak listerioza czy salmonellozy zwiększają ryzyko poronienia. Bakteria Listeria monocytogenes może znajdować się w niepasteryzowanym serze i wędlinach, natomiast Salmonellą zarażony może być drób, czerwone mięso i surowe jaja. Będąc w ciąży, najlepiej więc unikać potencjalnie niebezpiecznych produktów spożywczych i dokładnie gotować surowe pokarmy.

4. Różyczka w ciąży

Zobacz film: "Cukrzyca ciążowa"

Różyczka, choroba zakaźna wieku dziecięcego, może wywołać wrodzone wady płodu i samoistne poronienie, jeśli kobieta zachoruje na nią w pierwszym trymestrze ciąży. Obecnie jest rzadko spotykaną chorobą w ciąży, dzięki powszechnym szczepieniom przeciwko różyczce. Niemniej każda kobieta planująca ciążę powinna sprawdzić poziom przeciwciał i ewentualnie zaszczepić się przeciwko różyczce.

5. Toksoplazmoza a ciąża

Toksoplazmoza, choroba pasożytnicza wywoływana pierwotniakiem wewnątrzkomórkowym Toxoplasma gondii, jest infekcją szczególnie niebezpieczną w ciąży. Chorobą tą można zarazić się przez kontakt z kocimi odchodami oraz zjadając surowe mięso. Jeżeli do zakażenia doszło przed ciążą, nie wiąże się to z żadnym ryzykiem dla płodu. Natomiast zarażenie się toksoplazmozą w ciąży może doprowadzić do poronienia lub rozwinięcia się toksoplazmozy wrodzonej u dziecka. Objawy choroby zależą od tego, kiedy doszło do zakażenia matki. Możliwe powikłania, to m. in. zaburzenia rozwoju umysłowego, wodogłowie, małogłowie, zapalenie siatkówki i naczyniówki.

Toksoplazmoza często przebiega bezobjawowo u dorosłych, dlatego wiele osób nie wie, że przeszło zakażenie. Badania przeciwciał w kierunku toksoplazmozy zaleca się każdej kobiecie planującej dziecko lub już będącej w ciąży.

6. Rumień zakaźny w ciąży

Parwowirus B19 wywołuje łagodnie przebiegającą chorobę wysypkową, zwaną rumieniem zakaźnym. Najczęściej choroba przebiega w dzieciństwie i większość dorosłych jest na nią uodpornionych, gdyż przechorowanie na rumień zakaźny wywołuje trwałą odporność na całe życie. Jednak u ciężarnej kobiety, która wcześniej nie chorowała na rumień zakaźny w dzieciństwie, parwowirus B19 może wywołać obrzęk płodu – stan, który bezpośrednio zagraża życiu płodu. Ocenia się jednak, że poronienie występuje w mniej niż 5% przypadków zarażeń w ciąży.

7. Choroby przewlekłe a ciąża

Poza infekcjami, również niektóre choroby przewlekłe mogą zwiększać ryzyko poronienia. Część z nich może przebiegać początkowo bezobjawowo, a ich pierwszym symptomem może okazać się poronienie. Dlatego też w każdym przypadku podejrzenia, że poronienie może wynikać z choroby ogólnoustrojowej, należy bezzwłocznie skontaktować się z lekarzem.

7.1. Cukrzyca w ciąży

Cukrzyca to ogólnoustrojowa choroba metaboliczna, która wydaje się być związana zarówno z poronieniem, jak i częstszym występowaniem wad wrodzonych. Właściwe kontrolowanie poziomu cukru w ciąży i przed nią pozwala na znaczne zmniejszenie ryzyka tych powikłań.

7.2. Otyłość a ciąża

Nadwaga i otyłość to czynniki, które mogą być odpowiedzialne za występowanie poronień nawracających. Zmniejszenie masy ciała przed zajściem w ciążę może obniżyć to ryzyko. Podejrzewa się również, że otyłość może być czynnikiem odpowiedzialnym za poronienie w zespole policystycznych jajników (PCO). Kobiety chorujące na PCO częściej są otyłe. Okazuje się jednak, że utrzymywanie prawidłowej masy ciała w tym zespole zmniejsza ryzyko poronienia. Mechanizmy występujących zależności nie zostały dokładnie poznane. Większość ciąż otyłych kobiet przebiega bowiem prawidłowo, również tych po poprzednim poronieniu.

Nie należy jednak zbytnio upraszczać rzeczy, a w szczególności obwiniać otyłych kobiet za niepowodzenie w ciąży. Jak wspomniano powyżej, zależności między otyłością a poronieniem nie zostały do końca wyjaśnione. Możliwe, że w grę wchodzą predyspozycje genetyczne, zwiększające zarówno ryzyko otyłości, jak i komplikacji w ciąży.

7.3. Zespół policystycznych jajników (PCO) a ciąża

Zespół policystycznych jajników (Policystic Ovarian Syndrome) to stan wynikający z nierównowagi hormonalnej i związany z zaburzeniami owulacji. Obserwuje się zwiększony odsetek poronień u kobiet z zespołem PCO, chociaż przyczyny tego zjawiska są złożone i nie do końca poznane.

7.4. Zespół antyfosfolipidowy a ciąża

Zespół antyfosfolipidowy to stan, w którym we krwi obecne są przeciwciała przeciwko pewnym typom fosfolipidów – związków chemicznych, obecnych m. in. w błonach komórkowych. Choroba ta wiąże się ze zwiększonym ryzykiem występowania zakrzepów i chorób sercowo-naczyniowych, ale często jej jedynym i zarazem pierwszym objawem są nawracające poronienia. Ogółem zespół antyfosfolipidowy odpowiada za ok. 15% poronień nawracających.

Przyczyną zespołu antyfosfolipidowego może być choroba autoimmunologiczna, taka jak np. toczeń układowy, ale często syndrom ten nie jest związany z żadną znaną chorobą. Około 2-4% populacji zawiera przeciwciała antyfosfolipidowe i u ponad połowy z nich rozwija się pierwotny zespół antyfosfolipidowy.

Nie jest jasne, dlaczego zespół antyfosfolipidowy zwiększa ryzyko poronienia. Możliwe, że krążące przeciwciała przyczyniają się do powstawania mikrozatorów w naczyniach łożyska. Inna teoria sugeruje, że przeciwciała utrudniają zarodkowi prawidłowe zagnieżdżenie się w błonie śluzowej macicy. Zazwyczaj zespół antyfosfolipidowy powoduje poronienie w późniejszym okresie ciąży, ale mechanizm wywoływania poronienia w pierwszych miesiącach po zapłodnieniu pozostaje nieznany.

7.5. Nadciśnienie a ciąża

Zarówno nadciśnienie występujące przed ciążą, jak i nadciśnienie wywołane ciążą (PIH – Pregnancy Induced Hypertension) to choroby zwiększające ryzyko poronienia i porodu przedwczesnego.

7.6. Celiakia a ciąża

Celiakia, zwana również chorobą trzewną, wiąże się z nietolerancją glutenu – białka występującego m. in. w pszenicy. Wiele badan wykazało, że celiakia zwiększa ryzyko nawracających poronień.

Ciąża to wyjątkowy stan, w którym wiele chorób może doprowadzić do poronienia lub porodu przedwczesnego. Dlatego tak istotne jest unikanie chorób infekcyjnych poprzez przestrzeganie obowiązkowych i zalecanych szczepień oraz świadome zachowania, zmniejszające ryzyko zakażeń niebezpiecznymi bakteriami i wirusami. Należy także pamiętać o zapobieganiu i właściwym leczeniu chorób przewlekłych, które także mogą zagrażać dobrostanowi ciąży.