Kobieta z cukrzycą w ciąży
Fundacja WOŚP realizuje Program Leczenia Osobistymi Pompami Insulinowymi Kobiet Ciężarnych z Cukrzycą. Polega on na nieodpłatnym wypożyczaniu kobietom chorym na cukrzycę typu 1 pomp insulinowych na okres przygotowań do ciąży, ciąży oraz porodu. Program WOŚP jest realizowany w 30 ośrodkach medycznych w Polsce. Od 2005 roku Fundacja zakupiła 5500 sensorów służących do stałego monitorowania glikemii oraz 746 pomp insulinowych. Na potrzeby prowadzonego programu dokonano opracowania zasad prowadzenia pacjentek z cukrzycą przed ciążą i w jej trakcie. Ustalenie wytycznych dotyczących opieki nad kobietami chorymi na cukrzycę było konieczne, ciąża u pacjentki z cukrzycą jest bowiem obarczona wysokim ryzykiem powikłań. Właściwe postępowanie zwiększa szanse na prawidłowy przebieg ciąży i uniknięcie powikłań cukrzycy u pacjentki oraz następstw choroby u dziecka.
1. Opieka nad ciężarną z cukrzycą
W czasie ciąży kobieta chora na cukrzycę powinna znajdować się pod opieką zespołu diabetologiczno-położniczego. Zespół taki składa się z ginekologa, diabetologa, pielęgniarki, dietetyka, edukatora oraz trenera pompowego. Dzięki ich współpracy można osiągnąć normoglikemię u pacjentki już na kilka miesięcy przed planowanym zajściem w ciążę, redukując tym samym ryzyko wad wrodzonych płodu i powikłań cukrzycowych u przyszłej mamy. Doprowadzenie do prawidłowego stężenia glukozy we krwi jest łatwiejsze, gdy zastosowane zostają pompy insulinowe, które są zintegrowane z systemem służącym do stałego kontrolowania glikemii. System monitorowania nie tylko informuje pacjentkę o poziomie glukozy, ale i alarmuje, gdy mają miejsce groźne dla niej wzrosty lub spadki glikemii. Oznacza to, że leczenie można korygować na bieżąco. Tak ścisła kontrola glikemii oraz wysoce zaawansowana technologia wymagają właściwej edukacji pacjentki z zakresu żywienia, samokontroli glikemii i terapii pompowej.
Przed planowanym zajściem w ciążę kobieta chora na cukrzycę powinna poddać się badaniom kontrolnym. Zalecane są: badanie stanu serca, badania neurologiczne, badania TSH, EKG, badanie ciśnienia tętniczego, badanie służące do określenia wydolności nerek, badania okulistyczne (w tym badanie dna oka). Badania te służą określaniu ryzyka powikłań cukrzycowych.
Ważnym elementem przygotowań do ciąży jest również zdrowy tryb życia oraz zbilansowana dieta. Ćwiczenia fizyczne przyczyniają się bowiem do spadku zapotrzebowania na insulinę, a zdrowa dieta pomaga zachować prawidłową wagę. Pacjentki planujące ciążę powinny przyjmować kwas foliowy i co 4-5 tygodni chodzić na wizyty kontrolne do swojego lekarza.
W trakcie ciąży w żadnym wypadku nie należy zaniedbywać badań kontrolnych i monitorowania ewentualnych powikłań cukrzycowych. Co miesiąc ciężarna powinna badać krew, mocz, ciśnienie oraz masę ciała, a raz na trymestr – wzrok. Należy również zadbać o prawidłowy poziom glukozy we krwi. Warto uświadomić sobie, że u kobiety ciężarnej zapotrzebowanie na insulinę jest o 100-200% większe niż przed ciążą. Wzrost zapotrzebowania na insulinę powinien być uwzględniony w diecie przyszłej mamy, podobnie jak zwiększone zapotrzebowanie kaloryczne. Pacjentka powinna być poinformowana o zaleceniach dietetycznych, wymiennikach białkowo-tłuszczowych i węglowodanowych, a także o zawartości kalorycznej produktów. Co 2-3 tygodnie powinna pojawić się na wizycie kontrolnej u lekarza, chyba że zaleci on częstsze konsultacje.
2. Poród kobiety z cukrzycą
Kobieta chora na cukrzycę powinna zdecydować się na poród w specjalistycznym ośrodku, w którym może liczyć na optymalną opiekę diabetologiczno-położniczą. Podczas porodu personel medyczny powinien zapewnić rodzącej monitorowanie gospodarki wodno-elektrolitowej, możliwość dożylnego wlewu glukozy i insuliny oraz stałe monitorowanie glikemii. Kluczowe znaczenie dla zdrowia dziecka ma utrzymanie normoglikemii w trakcie porodu. Jeśli kobieta korzystała uprzednio z pompy insulinowej, podczas akcji porodowej powinna być do niej podłączona. Zaleca się, by 4-6 tygodni po porodzie pacjentka pojawiła się na wizycie kontrolnej.
Według danych szacunkowych, 0,3% Polek w wieku rozrodczym choruje na cukrzycę. Program WOŚP, w ramach którego kobiety z cukrzycą mogą bezpłatnie wypożyczyć pompę insulinową do porodu włącznie, jest prowadzony pod patronatem Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego przy wsparciu technicznym firmy Medtronic. Program koordynuje prof. Jacek Sieradzki z Katedry i Kliniki Chorób Metabolicznych w Krakowie.
Więcej informacji o pompach insulinowych dla ciężarnych z cukrzycą znajdziesz na stronach: Cukrzyca i ciąża i WOŚP.
Artykuł powstał na podstawie materiałów Programu Fundacji WOŚP.