Śródmiąższowe zapalenie nerek
Śródmiąższowe zapalenie nerek, lub inaczej – cewkowo-śródmiąższowe zapalenie nerek, ma zazwyczaj charakter przewlekły. Długotrwałe zapalenie nerek powoduje stale postępujące uszkodzenie tego narządu filtracyjnego. Pojawia się osłabienie organizmu, uczucie rozbicia, wzmożone znużenie. Dochodzi do częstego oddawania moczu, zwłaszcza w porze nocnej. Śródmiąższowe zapalenie nerek jest stanem zapalnym, który nie obejmuje kłębuszków nerkowych, a inne struktury narządu (tkanka miąższu nerek, cewki nerkowe). U mężczyzn może powodować problemy z potencją i płodnością.
1. Przyczyny śródmiąższowego zapalenia nerek
Przewlekłe śródmiąższowe zapalenie nerek najczęściej ma charakter przewlekły. Wraz z rozwojem choroby dochodzi do włóknienia tkanki cewkowo-śródmiąższowej, wtórnego uszkodzenia kłębuszków nerkowych, a nawet do niewydolności nerek.
W około 70% przypadków przyczyną śródmiąższowego zapalenia nerek są leki (leki przeciwbólowe, antybiotyki, niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki przeciwdrgawkowe, diuretyki, preparaty ziołowe). W pozostałych przypadkach rozwój choroby jest najczęściej powikłaniem ogólnoustrojowego zakażenia, np. bakteriami Salmonelli czy wirusem cytomegalii. W niektórych przypadkach śródmiąższowe zapalenie nerek wynika z przechorowania infekcji o ciężkim przebiegu klinicznym.
Przewlekłe śródmiąższowe zapalenie nerek może być warunkowane takimi czynnikami, jak:
- nawroty ciężkich infekcji dróg moczowych,
- przewlekłe odmiedniczkowe zapalenie nerek,
- obecność kamieni nerkowych,
- długotrwałe, wieloletnie przyjmowanie leków,
- permanentne narażenie na kontakt z ołowiem i kadmem, np. praca w hutnictwie,
- choroby metaboliczne, np. dna moczanowa, zaburzenia gospodarki wapniem i potasem,
- choroby immunologiczne, np. zespół Sjögrena.
Przewlekłe śródmiąższowe zapalenie nerek rozwija się często w wyniku nawrotów infekcji dróg moczowych, w tym ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek. Dochodzi wówczas do bliznowacenia i kurczenia się czynnego miąższu nerkowego. Brak leczenia doprowadza do uszkodzenia nerek i trwałego ograniczenia ich funkcji. Dochodzi do podwyższenia ciśnienia tętniczego krwi oraz poziomu kreatyniny i mocznika we krwi. Ostatnie stadium śródmiąższowego zapalenia nerek nazywa się mocznicą. W tym okresie choroby krew musi być oczyszczana za pomocą dializy.
2. Objawy śródmiąższowego zapalenia nerek
Śródmiąższowe zapalenie nerek należy do chorób stosunkowo rzadkich. Objawy tego rodzaju zapalenia nerek mogą pojawić się od pierwszego dnia do ponad dwóch miesięcy od zadziałania czynnika sprawczego, np. rozpoczęcia przyjmowania leków. Najczęściej występującymi objawami choroby są: stan podgorączkowy, gorączka nawet do 39ºC, tępe bóle w okolicy lędźwiowej, wysypka skórna o różnej lokalizacji, częste oddawanie moczu. Przy śródmiąższowym zapaleniu nerek mogą również występować bóle stawów. Czasami pojawia się krwiomocz (obecność czerwonych krwinek w moczu nadaje mu czerwonawe zabarwienie) i zmniejszenie objętości oddawanego moczu.
Przewlekłe śródmiąższowe zapalenie nerek czasami może przebiegać przez wiele lat bezobjawowo. W zaawansowanym stadium ta przewlekła choroba nerek daje objawy w postaci zaburzeń czynności cewek nerkowych, co może skutkować obecnością glukozy w moczu, utratą potasu, fosforu lub kwasicą cewkową.
3. Diagnoza śródmiąższowego zapalenia nerek
Wstępne rozpoznanie śródmiąższowego zapalenia nerek odbywa się na podstawie wywiadu lekarskiego. W rozmowie z lekarzem istotne znaczenie ma ustalenie kolejności pojawiania się objawów w związku z przyjmowaniem nowego leku lub narażeniem na substancje toksyczne. Lekarz przeprowadza również badanie fizykalne i zwykle kieruje chorego do szpitala. Badanie krwi i badanie moczu pozwalają stwierdzić wszelkie zaburzenia pracy nerek oraz homeostazy organizmu. Podwyższony poziom kreatyniny we krwi może wskazywać na rozwinięcie ostrej niewydolności nerek.
Dla śródmiąższowego zapalenia nerek spowodowanego substancjami chemicznymi charakterystyczne jest zwiększenie w obrazie krwi procentu leukocytów kwasochłonnych. Badanie ogólne moczu wykazuje często białkomocz, zwiększoną liczbę erytrocytów i leukocytów. Jeśli rozpoznanie choroby jest niepewne, zalecana jest biopsja nerki.
4. Leczenie śródmiąższowego zapalenia nerek
Leczenie przewlekłego zapalenia nerek powinno być prowadzone przez specjalistę chorób nerek - nefrologa, albo przez doświadczonego internistę. Sposób leczenia zależy od stopnia zaawansowania choroby. Jeśli przyczyną przewlekłego zapalenia nerek są kamienie nerkowe lub inna przeszkoda w odpływie moczu, należy podjąć próbę ich usunięcia. Należy też wystarczająco często stosować krótkotrwałe kuracje antybiotykami, zwalczające nawracające infekcje dróg moczowych.
W niektórych przypadkach lekarz może zlecić zażywanie antybiotyku przez dłuższy okres w mniejszej niż normalnie dawce. W wyjątkowych przypadkach może się zdarzyć, że lekarz zleci jedynie regularne powtarzanie badań, nie przepisując antybiotyków. Często konieczne jest tzw. leczenie uzupełniające, np. lekami obniżającymi ciśnienie tętnicze krwi czy lekami wpływającymi na przemianę materii (np. sole wapnia, wodorotlenek glinu, witaminy).
Przy podejrzeniu śródmiąższowego zapalenia nerek ważne jest natychmiastowe ograniczenie ilości i czasu przyjmowania leków przeciwbólowych czy narażenia na kontakt z metalami ciężkimi. W przypadku częstych infekcji dróg moczowych należy przeprowadzać kontrolne badania krwi i moczu. Konieczne jest także zastosowanie odpowiedniej diety. U chorych na śródmiąższowe zapalenie nerek należy przywrócić równowagę elektrolitową i kwasowo-zasadową. Jeżeli pojawiły się obrzęki, pomocne jest także zastosowanie leków moczopędnych. W celu obniżenia ciśnienia podaje się leki hipotensyjne. Niekiedy konieczne jest krótkotrwałe leczenie immunosupresyjne oraz - u osób z niewydolnością nerek - leczenie nerkozastępcze (hemodializy). U większości chorych z śródmiąższowym zapaleniem nerek dochodzi do całkowitego wyleczenia. W przypadkach choroby o ciężkim przebiegu zwykle pozostaje uszkodzenie nerek.