Badanie spermy
Badanie nasienia czyli inaczej badanie spermy – to podstawowe badanie diagnostyczne potrzebne do rozpoznania przyczyn męskiej niepłodności. Badanie nasienia służy ocenie plemników, wydzieliny gruczołu krokowego i pęcherzyków nasiennych. Wskazaniem do wykonania badania są: niepłodność, trudności w poczęciu potomstwa, ustalenie ojcostwa. Ocena jakości nasienia ma na celu zdiagnozowanie niepłodności spowodowanej czynnikiem męskim. Niepłodność spowodowana złą jakością nasienia mężczyzny stanowi około 40% przypadków niepłodności małżeńskiej.
1. Co ocenia badanie spermy?
Rutynowe badanie nasienia ocenia:
- objętość nasienia,
- szybkość upłynnienia nasienia,
- liczbę wszystkich plemników i procent żywych plemników,
- ruchliwość plemników,
- budowę plemników po specjalnym wybarwieniu materiału do badania,
- obecność przeciwciał antyplemnikowych w nasieniu,
- stężenie w nasieniu substancji chemicznych: fruktozy, cytrynianów, fosforanów itp.
Jeśli istnieje podejrzenie infekcji bakteryjnej jąder, oprócz zwykłego badania nasienia wykonuje się również badanie bakteriologiczne nasienia.
2. Jak przebiega badanie nasienia?
Na 3-5 dni przed badaniem nasienia zaleca się zachowanie wstrzemięźliwości seksualnej, ponieważ częste stosunki płciowe i masturbacja mogą prowadzić do okresowego obniżenia się ilości dojrzałych plemników w nasieniu. Jeśli w dniu badania spermy pobierana jest krew celem wykonania innych badań, nasienie należy oddać zawsze po uprzednim oddaniu krwi. Przed oddaniem nasienia trzeba dokładnie umyć prącie wodą z mydłem. Pacjent w specjalnym pomieszczeniu poprzez masturbację doprowadza do wytrysku nasienia. Ejakulat do badania musi pochodzić z jednego (pierwszego) wytrysku. Nasienie oddaje się do czystego, suchego, jałowego naczynia – zwykle otrzymywanego z laboratorium, w którym wykonywana jest analiza spermy.
Naczynie powinno być ogrzane do temperatury ciała, czyli do 36,6ºC – najlepiej w dłoniach – w przeciwnym wypadku może dojść do zafałszowania wyników badania. Ważne jest pobranie w czasie jednego wytrysku całej objętości nasienia i natychmiastowe dostarczenie materiału do laboratorium. W wyjątkowych sytuacjach dopuszcza się możliwość uzyskania nasienia poprzez odbycie z partnerką stosunku przerywanego. Nie pobiera się nasienia z prezerwatywy, ze względu na obecność substancji chemicznych o działaniu plemnikobójczym. W przypadku ustalania ojcostwa nasienie oddawane jest w laboratorium pod kontrolą biegłego sądowego. Wynik badania przekazywany jest w formie opisu. Jeśli pacjent cierpi na zaburzenia autoimmunologiczne, w nasieniu obecne są przeciwciała przeciwplemnikowe.
3. Jakie informacje należy zgłosić lekarzowi?
Przed badaniem pacjent powinien poinformować lekarza o:
- częstości występowania ejakulacji w okresie trzech miesięcy poprzedzających badanie,
- sposobach uzyskiwania nasienia,
- przebytych lub aktualnych chorobach (np. świnka, choroby przenoszone drogą płciową),
- ewentualnych urazach jąder,
- stosowanych używkach,
- aktualnie lub długotrwale zażywanych lekach,
- narażeniu na takie czynniki zewnętrzne, jak wysoka temperatura, promieniowanie jonizujące, silne pole elektromagnetyczne, fale ultradźwiękowe, silne drgania.
Jeśli badanie spermy nie wykazuje zmian patologicznych nasienia, wystarcza pojedyncza analiza w laboratorium. Jeśli w badanym nasieniu stwierdza się nieprawidłowości, np. azoospermię lub oligospermię, badanie należy powtórzyć. Wielokrotne badanie nasienia jest także konieczne w przypadku ustalania ojcostwa. Gdy badanie nasienia odbywa się celem określenia przyczyny niepłodności, jego powtarzanie powinno być wykonywane co najmniej w trzymiesięcznych odstępach – taki jest bowiem czas dojrzewania plemników. Gdy badanie nasienia służy ustaleniu ojcostwa, można je powtórzyć już po dziesięciu dniach, a trzecie – po trzydziestu dniach od badania pierwszego.