Przeciwciała antyplemnikowe
Przeciwciała antyplemnikowe to dość często występująca przyczyna niepłodności, która ma podłoże autoimmunologiczne. Obecność przeciwciał przeciwplemnikowych obniża płodność, ponieważ odpowiada za niszczenie lub deaktywowanie plemników. Przeciwciała antyplemnikowe upośledzają funkcje plemników, powodując ich agregację, czyli zlepianie się, i skutkując obniżeniem ich ruchliwości. Przeciwciała antyplemnikowe mogą być produkowane zarówno przez organizm kobiety (wtedy zawarte są przeważnie w śluzie szyjkowym, uniemożliwiając plemnikom dotarcie do komórki jajowej), jak i przez organizm samego mężczyzny. Czym skutkuje obecność przeciwciał antyplemnikowych we krwi mężczyzny?
1. Przeciwciała antyplemnikowe przyczyną niepłodności
Jak wykazują badania, częstość występowania przeciwciał antyplemnikowych w grupie niepłodnych mężczyzn to około 3-15%. Przeciwciała przeciwplemnikowe zlokalizowane są głównie w tkance jąder oraz w kanalikach nasiennych, gdzie mogą prowadzić do degeneracji komórek germinatywnych, a więc komórek zdolnych do wytwarzania plemników. Przeciwciała antyplemnikowe niekiedy są również identyfikowane w surowicy krwi i w plazmie nasienia.
Pierwotnie przeciwciała przeciwplemnikowe pojawiają się najczęściej w wydzielinie gruczołu krokowego i pęcherzyków nasiennych. Wchodząc w skład nasienia, mają kontakt z plemnikami. Mechanizm upośledzania zdolności męskich gamet do zapłodnienia komórki jajowej polega na negatywnym wpływie przeciwciał na parametry ruchu plemników. Przeciwciała antyplemnikowe traktują plemniki jak antygeny – obce komórki, które trzeba zniszczyć. Powodują zlepianie się plemników, przez co są one mało ruchliwe i mają utrudnione dotarcie do komórki jajowej.
2. Przyczyny powstawania przeciwciał antyplemnikowych
Przyczyny autoimmunizacji, a więc wytwarzania przeciwciał przez organizm mężczyzny przeciwko własnym komórkom ciała, w większości przypadków nie są znane. Istnieją jednak czynniki, które mogą sprzyjać zjawisku wytwarzania przeciwciał przeciw plemnikom przez organizm mężczyzny. Należą do nich:
- wrodzona albo nabyta niedrożność dróg wyprowadzających nasienie,
- procesy zapalne okolicy narządów płciowych,
- urazy jąder,
- wielokrotne biopsje jąder,
- infekcje układu rozrodczego,
- żylaki powrózka nasiennego.
Niektórzy lekarze są zdania, że wytwarzanie przeciwciał przeciwplemnikowych może być uwarunkowane genetycznie.
3. Wykrywanie przeciwciał antyplemnikowych w diagnostyce niepłodności
Przeciwciała antyplemnikowe mogą należeć do jednego z trzech typów immunoglobulin: IgG, IgM i IgA. Za upośledzanie zdolności rozrodczej mężczyzny w największym stopniu odpowiadają przeciwciała z grupy IgA. Te przeciwciała przeciwplemnikowe są produkowane na terenie męskiego układu płciowego. W celu określenia typu immunologicznego przeciwciał, stosuje się specjalistyczne testy diagnostyczne. Należą do nich:
- test ELISA – wykrywa przeciwciała przeciwplemnikowe zarówno w nasieniu, jak i w surowicy krwi za pomocą metod immunoenzymatycznych;
- test MAR – wykrywa wyłącznie przeciwciała typu IgG; polega na umieszczeniu świeżego nasienia razem z serum zawierającym cząsteczki, które wiążą się z przeciwciałami przeciwplemnikowymi typu IgG na powierzchni plemników;
- test IBT – różnicuje przeciwciała typu IgG, IgM i IgA za pomocą użytych do badania cząsteczek; zbliżony nieco do testu MAR, pozwala określić również miejsce wiązania przeciwciał przeciwplemnikowych z plemnikiem – główka, witka czy część środkowa.
Badanie na obecność przeciwciał przeciwplemnikowych jak dotąd jest jednym z podstawowych badań w diagnostyce niepłodności, pomagających ustalić przyczynę problemów z poczęciem dziecka.