Cysta w ciąży
Cysta w ciąży niekiedy samoistnie się wchłania, a czasami pod wpływem hormonów płciowych jeszcze bardziej się rozrasta i wymaga interwencji chirurgicznej. Zabieg usunięcia cysty jest bezbolesny dla kobiety, przeprowadzany metodą laparoskopową i niezagrażający rozwojowi płodu. Cysta lub inaczej tzw. torbiel stanowi wytwór patologiczny. Rzadko kiedy ma jednak charakter nowotworowy. Cysty z reguły pojawiają się u kobiet na narządach rodnych, najczęściej na jajnikach. Są to niezłośliwe, łagodne guzki, które mogą być wypełnione treścią surowiczą, krwią, ropą lub tkanką. Jakie zagrożenie niesie ze sobą zdiagnozowanie torbieli jajnika w ciąży?
1. Cysty na narządach rodnych
Najczęściej torbiele tworzą się na zewnętrznej ścianie jajników lub wewnątrz jajnika. Ich powstawaniu sprzyja zespół policystycznych jajników. Stosunkowo rzadko cysty diagnozowane są na wargach sromowych. Niekiedy tworzą się w przedsionku pochwy, a właściwie w tzw. gruczole Bartholina, który ją nawilża. Cysta powstaje w wyniku zapalenia owego gruczołu. Ponadto, torbiele występują w mięśniu i szyjce macicy, ścianie pochwy, a także w obrębie jajowodów.
Najczęściej spotykanym rodzajem cyst są torbiele jajników. Tylko 10-15% przypadków torbieli na jajnikach ma charakter nowotworowy. W większości przypadków torbiele zlokalizowane w jajnikach i w innych miejscach dróg rodnych są zmianami łagodnymi. Z tego względu natychmiastowa interwencja chirurgiczna nie jest wymagana, w zamian obejmuje się je obserwacją i niekiedy leczeniem hormonalnym. Torbiele jajników mogą jednak wpłynąć niekorzystnie na ich funkcjonowanie, co objawia się m.in. zaburzeniami miesiączkowania. Torbiele jajników w ciąży wymagają kontrolowania za pomocą badania USG, ponieważ ich rozrost może grozić pęknięciem cysty i rozlaniem się jej zawartości, co skutkuje dużym bólem i może prowadzić do zapalenia otrzewnej. Ponadto, cysty jajników w ciąży mogą stanowić przyczynę poronienia lub porodu przedwczesnego.
Odrębnym rodzajem cyst są torbiele endometrialne, lub inaczej – czekoladowe. Rozwijają się one na jajnikach u kobiet cierpiących z powodu endometriozy. Wraz z każdym kolejnym cyklem menstruacyjnym zmiany stają się coraz większe, co może doprowadzić do całkowitego uszkodzenia jajników i niepłodności. Stan ten może także nastać wskutek torbieli na jajowodach. Torbiele jajowodów uniemożliwiają przejście zapłodnionej komórki jajowej do macicy. Nie dochodzi do implantacji zarodka, więc pomimo zapłodnienia kobieta nie zachodzi w ciążę, a zarodek obumiera.
2. Przyczyny i objawy cyst na jajnikach
Torbiele jajników powstają zazwyczaj, gdy dojrzały już pęcherzyk Graafa nie pęka – najczęściej zawiera on obumarłą komórkę jajową lub nie posiada jej wcale. Przyczynami powstawania cyst na jajniku mogą być zaburzenia hormonalne. Nawet gdy nie następuje jajeczkowanie, a więc uwolnienie komórki jajowej do jajowodu, pęcherzyk jajnikowy nie przestaje rosnąć, w jego wnętrzu zaczyna gromadzić się płyn i w ten sposób dochodzi do powstania torbieli. Małe torbiele jajników najczęściej nie dają żadnych objawów. Duże cysty na jajnikach mogą powodować jednostronne, rozpierające i rozlane bóle podbrzusza, plamienia międzymiesiączkowe, ból podczas stosunku. Objawy cyst w ciąży, to:
- niefizjologiczne skurcze i bóle brzucha,
- plamienia z dróg rodnych,
- parcie na podbrzusze przy oddawaniu moczu i/lub stolca,
- ból podczas stosunków płciowych,
- uczucie ucisku na narządy wewnętrzne, np. na wyrostek robaczkowy.
3. Leczenie cyst w ciąży
Jak z reguły postępują lekarze w przypadku cysty na jajniku w trakcie ciąży? Jeśli cysta jest dość duża i nie zmniejsza się do końca pierwszego trymestru ciąży, zazwyczaj zalecane jest jej laparoskopowe usunięcie. Operacja laparoskopowego usunięcia cysty jest dla kobiety bezbolesna i nie stanowi zagrożenia dla ciąży. Gdy cysta w ciąży stale rośnie, ryzyko jej pęknięcia jest duże, dlatego lepiej usunąć patologiczną zmianę. Czasami bywa jednak tak, że cysta samoczynnie się zmniejsza i wchłania – wtedy operacja jest zbyteczna. Hormony ciążowe zwykle powodują naturalne zmniejszanie się torbieli jajników. Konieczność przeprowadzenia zabiegu zależy nie tylko od wielkości cysty, ale również od jej rodzaju: cysta wypełniona płynem surowiczym czy cysta tkankowa. Cysta może się ewentualnie okręcić wokół jajnika i wtedy konieczna jest natychmiastowa operacja. Takie ryzyko istnieje jednak tylko w pierwszym trymestrze. Jeśli cysta jest zlokalizowana na macicy, może zagrażać płodowi. Z reguły zostawia się ją aż do zakończenia ciąży i operuje w późniejszym czasie. Jeśli jednak cysta powiększa się, może grozić pęknięciem albo ma znamiona guza nowotworowego, należy ją niezwłocznie usunąć, mimo zagrożenia utratą ciąży. Kwalifikacja do zabiegu powinna uwzględnić bardzo dokładne badanie USG z badaniem dopplerowskim oraz oznaczenie markerów nowotworowych (głównie Ca 125).