Czy refundacja działań z zakresu profilaktyki konfliktu serologicznego Rh(D) może wyeliminować problem w Polsce?

Konflikt serologiczny jest patologią, w której na skutek niezgodności antygenowej między matką a płodem - w organizmie matki dochodzi do wytwarzania przeciwciał skierowanych przeciwko antygenom płodowym³. U podstaw wystąpienia zjawiska konfliktu serologicznego i jest jego najczęstszą przyczyną, leży antygen D z układu Rhesus na krwinkach czerwonych.

Konflikt serologiczny występuje kiedy kobieta Rh ujemna oczekuje dziecka, którego ojciec jest Rh dodatni. Dziecko Rh dodatnie dziedziczy antygen D po ojcu, ale ponieważ w okresie ciąży krwiobieg matki jest oddzielony od krwiobiegu płodu barierą łożyskową nie stanowi to większego zagrożenia.

Większe ilości krwi dziecka mogą przedostać się do układu krążenia matki w trakcie ciąży na skutek szczególnych zdarzeń, jakimi są zabiegi, czy krwawienia z dróg rodnych, oraz podczas porodu lub poronienia³.

Organizm kobiety zaczyna wtedy wytwarzać przeciwciała skierowane przeciwko krwinkom dziecka, które traktuje jak ciała obce – podobnie jak miałoby to miejsce w przypadku obrony immunologicznej przed bakteriami lub wirusami. Taki proces określany jest mianem immunizacji, której następstwem jest rozpad krwinek czerwonych dziecka³.

Skutkiem tego zjawiska może być choroba hemolityczna płodu a także inne powikłania: niedokrwistość, niedotlenienie, żółtaczka. W ciężkich nieleczonych postaciach choroby możliwe jest wystąpienie innych poważnych powikłań takich jak np.: uogólniony obrzęk, drgawki, uszkodzenia narządów i mózgu, których konsekwencją może być śmierć dziecka³.

Najwłaściwszą profilaktyką zapobiegającą konfliktowi serologicznemu jest podanie pomiędzy 28 a 30 tygodniem ciąży pierwszej dawki immunoglobuliny anty-D, kobietom, które nie wytworzyły przeciwciał anty-D oraz drugą do 72 godzin po porodzie⁴.

Od 1 stycznia 2018 roku w ramach świadczeń gwarantowanych podanie immunoglobuliny anty-RhD w czasie ciąży jest finansowane przez budżet państwa⁵.

Oznacza to, że każda pacjentka korzystająca z usług specjalistycznej opieki medycznej (poradnia K) afiliowanej w ramach powszechnej służby zdrowia ma prawo do bezpłatnego podania immunoglobuliny anty-D w placówce⁵. Kobieta powinna porozmawiać o tym ze swoim lekarzem prowadzącym, szczególnie kiedy należy do grupy obarczonej ryzykiem konfliktu serologicznego.

Świadomość praw pacjentek do świadczeń może znacząco wpłynąć na poprawę profilaktyki zdrowia ciężarnych i płodu. Praktyka lat ubiegłych pokazuje, że wiele spodziewających się dziecka pań rezygnowało z profilaktyki śródciążowej, ze względu na brak refundacji immunoglobuliny anty-D5. Teraz ten stan powinien ulec zmianie i poprawie.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia ws. refundacji immunoglobuliny anty–D w profilaktyce śródciążowej i poporodowej konfliktu serologicznego Rh(D), jest zgodne z rekomendacjami międzynarodowymi^7,8 oraz polskimi zaleceniami dotyczącymi stosowania immunoglobuliny anty-D, zatwierdzonymi przez Krajowych Konsultantów w dziedzinie położnictwa i ginekologii, transfuzjologii klinicznej oraz perinatologii⁴.

– W ciągu wielu lat opracowano diagnostykę konfliktu serologicznego, która umożliwia jego wczesne rozpoznanie. Coraz popularniejsze stają się nieinwazyjne metody diagnostyczne, są one bowiem bezpieczne dla matki i dla dziecka. Bardzo istotne jest więc objęcie kobiety ciężarnej zagrożonej konfliktem właściwą opieką specjalistyczną przy wdrożeniu skutecznych działań profilaktycznych – mówi profesor Romuald Dębski z Kliniki Ginekologii i Położnictwa CMKP w Warszawie.

Istnieje duże prawdopodobieństwo, że rutynowe postepowanie w zakresie profilaktyki śródciążowej, połączone z profilaktyką poporodową, może praktycznie wyeliminować do zera⁵ tę jednostkę chorobową i przynieść tysiącom kobiet w Polsce należny komfort psychiczny i zdrowotny⁴.

Więcej informacji na stronie: http://konfliktserologiczny.pl/

Informacja prasowa

Źródła

1. 1. Główny Urząd Statystyczny; Informacja o sytuacji społeczno-gospodarczej kraju w 2017. https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/inne-opracowania/informacje-o-sytuacji-spoleczno-gospodarczej/informacja-o-sytuacji-spoleczno-gospodarczej-kraju-w-2017-r-,1,68. Data wejścia na stronę 28.02.2018.
2. 2. Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji; Rekomendacja nr 78/2016 z dn. 30.12.2016 Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji w sprawie zakwalifikowania świadczenia opieki zdrowotnej „Podanie immunoglobuliny anty-RhD w profilaktyce konfliktu matczyno-płodowego w zakresie antygenu D z ukłądu Rh” jako świadczenia gwarantowanego.http://bipold.aotm.gov.pl/assets/files/zlecenia_mz/2016/216/REK/RP_78_2016_immunoglobuliny_MKP.pdf. Data wejścia na stronę 28.02.2018.
3. 3. Pisarski T. Położnictwo i Ginekologia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa 1998, 485-494.
4. 4. Radowicki S, Łaguna P, Wielgoś M. Zalecenia dotyczące stosowania immunoglobuliny anty-RhD w profilaktyce konfliktu matczyno-płodowego w zakresie antygenu D z układu Rh obowiązujące od dnia 18 grudnia 2015 roku. http://www.nck.gov.pl/zalecenia-stosowania-immunoglobuliny-anty-rhd-w-profilaktyce-konfliktu-matczyno-plodowego-w-zakresie-antygenu-d-z-ukladu-rh-obowiazujace-od-dnia-18-12-2015-r/. Data wejścia na stronę 28.02.2018r.
5. 5. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 5 września 2017r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej Dz.U. 2017 poz. 1766 obowiązujące od 1stycznia2018r. http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20170002423 Data wejścia na stronę 28.02.2018
6. 6. Dębski R. Profilaktyka konfliktu serologicznego – co jeszcze można poprawić. Analiza przypadków w ginekologii i położnictwie. NR 3/2015.
7. 7. H. Qureshi et al. BCSH guideline for the use of anti-D immunoglobulin for the prevention of haemolytic disease of the fetus and newborn. Transfusion Medicine, 2014, 24, 8–20.
8. 8. Bennaredello F et al. Recommendations for the prevention and treatment of haemolytic disease of the foetus and newborn. Blood Transfus. 2015 Jan; 13(1): 109–134.