Diagnostyka endometriozy

Najbardziej wiarygodnym badaniem w diagnozowaniu endometriozy jest laparoskopia ginekologiczna. Laparoskopia jest zabiegiem, który polega na wprowadzeniu do jamy brzusznej urządzenia optycznego ze źródłem światła, co umożliwia obejrzenie narządów jamy brzusznej, w tym macicy, jajników i jajowodów, oraz pobranie materiału do badania. Zabieg laparoskopii powinien być wykonywany przez lekarza doświadczonego w rozpoznawaniu endometriozy. Jeśli kobieta odmawia poddania się laparoskopii,
ginekolog poprzez zastosowanie innych badań może jedynie wskazać na prawdopodobne istnienie choroby. Doświadczony lekarz może rozpoznać endometriozę na podstawie charakterystycznych objawów, przebiegu i historii choroby pacjentki.

Jakie objawy mogą, choć nie muszą, wskazywać na rozwój endometriozy?

• Nienormalne dolegliwości bólowe związane z miesiączką.
• Niejasne, rozlane bóle podbrzusza.
• Bóle w jakiejkolwiek części ciała zależne od cyklu menstruacyjnego.
• Bóle w okolicach miednicy.
• Trudności z zajściem w ciążę.

Poza wywiadem lekarskim i laparoskopią, istnieją również inne badania diagnostyczne pomocne w rozpoznawaniu endometriozy. Należą do nich: USG jamy brzucha, rezonans magnetyczny, tomografia komputerowa i podstawowe badanie ginekologiczne. Żadne z nich nie pozwala jednak na definitywne potwierdzenie endometriozy, pomaga jedynie w zdiagnozowaniu obecności patologicznych zmian w obrębie narządów układu rozrodczego kobiety, np. torbieli, cyst. Jednoznaczna i nieinwazyjna metoda diagnostyczna w rozpoznawaniu endometriozy, niestety, nie istnieje.

• Badanie HSG – badanie radiologiczne, które ma na celu uwidocznienie jamy macicy i jajowodów; polega na wprowadzeniu do jamy macicy środka cieniującego za pomocą specjalnej strzykawki, który stopniowo wypełnia wnętrze macicy, jajowód, a następnie jamę otrzewną; HSG pozwala określić drożność jajowodów, nie da się jednak z jego pomocą wykryć endometriozy czy zrostów okołoprzydatkowych.
• CA-125 – oznaczenie markera nowotworowego CA-125 we krwi. Podwyższony poziom tego antygenu białkowego może świadczyć o rozwoju choroby nowotworowej, przede wszystkim raka jajnika, raka endometrium, raka jajowodu, raka sutka. Wysokie wartości CA-125 towarzyszą również innym schorzeniom ginekologicznym, takim jak endometrioza, ciąża pozamaciczna, mięśniaki macicy czy stanom zapalnym w miednicy mniejszej.
• Badanie dna macicy – pozwala na ocenę położenia macicy, jej budowy i struktury. Ma duże znaczenie w profilaktyce raka szyjki macicy. Pozwala ustalić przyczyny bolesnych i obfitych krwawień miesiączkowych, może pomóc w rozpoznaniu wewnątrzmacicznych zrostów, a także torbieli, cyst i polipów.
• Badanie histopatologiczne – badanie mikroskopowe pobranego materiału komórkowego lub tkankowego, którego celem jest potwierdzenie lub wykluczenie istnienia zmian nowotworowych w obrębie badanego narządu. Pomaga w różnicowaniu endometriozy z rakiem narządu rodnego kobiety.
• Laparotomia zwiadowcza – operacyjne otwarcie jamy brzusznej, polegające na przecięciu skóry, mięśni i otrzewnej, umożliwiające obejrzenie wnętrza jamy brzucha. Ze względu na coraz nowocześniejsze narzędzia diagnostyki obrazowej (USG, NMR, TK), stosowana w rzadkich przypadkach – głównie w celach operacyjnych, a nie diagnostycznych.

Diagnostyka endometriozy nie jest prosta i nastręcza wielu trudności nawet doświadczonym lekarzom. Przerost błony śluzowej macicy wymaga bowiem wnikliwej obserwacji klinicznej i najlepiej – wielopłaszczyznowych badań.

Źródła

1. Jonderko G., (red.), Podręczna encyklopedia zdrowia, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2002, s. 486, ISBN 978-83-7506-075-1.
2. Pruszyński B., (red.), Radiologia. Diagnostyka obrazowa. RTG, TK, MR i radioizotopy, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003, ISBN 83-200-2780-2.