Dysortografia – objawy, przyczyny, diagnostyka, terapia i ćwiczenia
Dysortografia to zaburzenie, istotą którego są specyficzne trudności w pisaniu. Te przejawiają się popełnianiem różnego typu błędów językowych, pomimo znajomości zasad poprawnej pisowni. Jakie są jej przyczyny? Jakie są metody diagnozowania dysortografii u dzieci? Na czym polega terapia?
1. Czym jest dysortografia?
Dysortografia to rodzaj specyficznych trudności w uczeniu się, którego istotą są problemy z ortografią i poprawnym zapisywaniem słów pomimo znajomości zasad pisowni i chęci poprawnego pisania. Osoby z dysortografią mogą mieć problem z zapamiętaniem pisowni słów, trudnością w rozróżnianiu podobnych dźwięków czy rozumieniem zasad ortograficznych.
Choć dysortografia nie ma wpływu na inne obszary językowe, takie jak czytanie czy zrozumienie tekstu, może prowadzić do trudności tak szkolnych, jak i w życiu codziennym. Dotyczy bowiem organizacji, struktury i składu wypowiedzi, tekstów pisanych, słabej i krótkiej konstrukcji zdań oraz popełniania błędów ortograficznych.
Dysleksja a dysortografia
Dysortografia to zaburzenie, które dotyczy trudności związanych z opanowaniem poprawnej pisowni. Dysleksja to trudności w opanowaniu umiejętności czytania. Typowe dla niej są problemy z płynnym czytaniem, ale i rozumieniem tekstu czytanego.
Dysgrafia a dysortografia
Dysgrafia i dysortografia to dwa różne zaburzenia związane z trudnościami w pisaniu i ortografii. Dysortografia dotyczy trudności w ortografii, czyli poprawnym zapisywaniu wyrazów.
A jakie są objawy dysgrafii? Dysgrafia to trudność w pisaniu, która może obejmować trudności w utrzymaniu odpowiedniej wielkości liter, problemy z płynnością w pisaniu czy z czytelnym i zrozumiałym pismem.
2. Objawy dysortografii u dzieci
Dziecko zmagające się z dysortografią nie tylko przejawia problemy z ortografią oraz interpunkcją, ale i:
- przestawia litery czy sylaby w wyrazach i zdaniach,
- pomija znaki diakrytyczne, takie jak kropki, kreski czy ogonki w literach,
- myli litery, które podobnie brzmią, np. d-t, w-f, b-p,
- myli litery, które wyglądają podobnie, np. l-ł, m-n, z-s
- pisze wyrazy bez odstępów, pisze łącznie przyimki z rzeczownikami, np. naulicy, wkinie,
- ma trudności w zapisie słów, w których występują dwuznaki, np. sz, dz, ch,
- rozpoczyna zdanie małą literą, nie stawia kropki na końcu zdania, nie uwzględnia zasad interpunkcji,
- popełnia błędy w pisowni łącznej i rozdzielnej.
Dysortografia może występować pojedynczo lub w połączeniu z dysleksją (czyli trudnościami w nauce czytania) lub z dysgrafią (trudności z pisaniem).
3. Przyczyny dysortografii u dzieci
Za zaburzenie mogą odpowiadać niedobory percepcji, pamięci wzrokowej i słuchowej oraz orientacji czasoprzestrzennej, które wpływają na prawidłową orientację liter i rozróżnianie podobnych grafemów podczas pisania.
Dysortografia nie jest chorobą, a zaburzeniem, za wystąpienie którego mogą odpowiadać różne czynniki.
Jakie są przyczyny dysortografii u dzieci?
To na przykład mikrouszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Dochodzi do nich zarówno w czasie ciąży, na etapie życia płodowego dziecka, (np. choroby matki, niehigieniczny tryb życia ciężarnej, traumatyczne doświadczenia z okresu ciąży), jak i w czasie porodu (powikłania okołoporodowe prowadzące do niedokrwienia lub niedotlenienia dziecka) bądź później (opóźnieniu w rozwoju centralnego układu nerwowego wskutek działania czynników środowiskowych bądź biologicznych). Nie bez znaczenia mogą być również uwarunkowania genetyczne.
4. Diagnoza dysortografii u dzieci
Dysortografię rozpoznaje się w poradniach psychologiczno-pedagogiczne. Zwykle proces diagnostyczny zostaje zainicjowany, gdy dziecko rozpoczyna naukę pisania. Sposobem na potwierdzenie zaburzeń pisania jest specjalny test na dysortografię.
Diagnostyka dysgrafii jest wieloetapowa. Jej celem jest bowiem nie tylko zidentyfikowanie specyficznych trudności w pisaniu, ale i potwierdzenie, że nie wynikają one z takich przyczyn jak problemy ze wzrokiem czy słuchem bądź niedostateczna edukacja.
Dziecko, które otrzymało orzeczenie o dysgrafii, powinno zostać objęte pomocą psychologiczno-pedagogiczną we współpracy z wychowawcą i rodzicami. Terapia dysortografii skupia się na wspieraniu ucznia w nabywaniu prawidłowych umiejętności pisania i ortografii. Jakie są najlepsze strategie nauki i wsparcia dla dzieci z dysortografią? Pomocne są zajęcia korekcyjno-kompensacyjne i praca z dzieckiem w domu.
5. Terapia i wsparcie dla dzieci z dysortografią
Jak rodzice mogą wspierać dziecko z dysortografią w domu? Można pisać dyktanda oraz utrwalać zasady ortograficzne, sprawdzą się także zabawy ortograficzne w postaci łamigłówek, rebusów, zagadek.
Dobrym pomysłem jest wspólne czytanie (dziecko wzrokowo przyswaja sobie nowe słowa, przez co zapamiętuje ich pisownię), ale i układanie wierszyków i piosenek z trudnymi wyrazami, wyszukiwanie różnic na obrazkach, rozwiązywanie labiryntów, zaznaczanie wyrazów zaczynających się lub kończących na określoną literę.
Wsparcie i pomoc rodziców są konieczne, by dziecko zmagające się z dysgrafią mogło lepiej radzić sobie w szkole i życiu codziennym.
