Dysleksja – przyczyny, objawy, odmiany, typy, terapia
Dysleksja jest zaburzeniem neurologicznym, które wpływa na umiejętność czytania i pisania oraz rozumienia tekstu. Jakie są przyczyny występowania dysleksji u dzieci? Co jest jej objawem? Na czym polega jej rozpoznanie i terapia?
1. Czym jest dysleksja?
Dysleksja jest zaburzeniem specyficznym związanym z trudnością w nauce czytania, rozumienia tekstu oraz pisania pomimo stosowania standardowych metod nauczania. To może prowadzić do trudności i życiu codziennym, jak i w szkole.
Warto podkreślić, że dysleksja nie jest chorobą. To zaburzenie neurologiczne związane z funkcjonowaniem mózgu, które utrudnia przetwarzanie języka pisanego (nieprawidłowość wpływa na sposób, w jaki ten przetwarza pismo i dźwięki języka).
Co nie mniej ważne, objawy dysleksji nie wynikają z upośledzenia intelektualnego (dziecko ma trudności w nauce pisania i czytania, pomimo iż jest do tego zdolne intelektualnie).
2. Objawy dysleksji
Jeśli chodzi o objawy dysleksji, te u każdego mogą być nieco inne. U dzieci z dysleksją zazwyczaj stwierdza się zaburzenia percepcji wzrokowej, słuchowej oraz integracji percepcyjno-motorycznej.
Najczęściej występujące i pierwsze objawy dysleksji to trudności w czytaniu, pisaniu i rozumieniu mowy:
- trudności w czytaniu to trudności w zrozumieniu czytanego tekstu, trudności z przyswojeniem i odczytaniem trudnych słów, wolne tempo czytania,
- problemy w rozumieniu mowy to problem ze zrozumieniem czy poleceń, trudności w przekształcaniu dźwięków w litery,
- trudności w pisaniu to nieczytelny charakter pisma, popełnianie błędów, przestawianie liter.
Objawy dysleksji to również problemy z koncentracją, niechęć do nauki, trudności z zapamiętywaniem.
3. Typy dysleksji
W dysleksji mogą wystąpić zaburzenia mowy, uwagi, koncentracji i pamięci. Specjaliści wyróżnili kilka typów dysleksji. To:
- Dysleksja typu słuchowego. Związana z zaburzeniami percepcji i pamięci słuchowej dźwięków mowy. Zwykle ma związek z zaburzeniami funkcji językowych. Charakterystyczne dla niej są problemy z pamięcią słuchową, trudności z przepisywaniem tekstu ze słuchu.
- Dysleksja typu wzrokowego. Uwarunkowana zaburzeniami percepcji i pamięci wzrokowej, co jest powiązane z zaburzeniami koordynacji wzrokowo-ruchowej i ruchowo-przestrzennej.
- Dysleksja typu mieszanego. Zaburzenia w zakresie percepcji i pamięci słuchowej, pamięci i percepcji wzrokowej, wyobraźni przestrzennej; występują objawy wzrokowe i słuchowe.
- Dysleksja integracyjna. Występują zaburzenia integracji percepcyjno-motorycznej. Poszczególne funkcje nie są zakłócone, nieprawidłowa jest ich koordynacja.
- Dysleksja wizualna.
4. Odmiany dysleksji
Wyróżnia się także różne odmiany dysleksji. To:
- dysleksja w odniesieniu do specyficznych trudności w czytaniu (termin o węższym znaczeniu),
- dysortografia, istotą której są trudności w pisaniu,
- dysgrafia, polegająca na zniekształcenia strony graficznej pisma (typowe jest nieczytelne, nieestetyczne pismo),
- dyskalkulia, która dotyczy trudności w rozwiązywaniu obliczeń i zadań matematycznych.
5. Przyczyny dysleksji
Szacuje się, że dysleksja występuje u około 10 proc. populacji. Częściej zmagają się z nią chłopcy niż dziewczynki.
Przyczyny dysleksji, jak do tej pory, nie zostały do końca ustalone. Wielu specjalistów upatruje ich w zakłóceniach pracy ośrodkowego układu nerwowego (OUN). Dysleksja ma źródło w zmianach neurobiologicznych. Dotyczy różnych obszarów w mózgu, zwłaszcza tych, które odpowiadają za przetwarzanie informacji.
Podkreślana jest również rola czynnika genetycznego (w tym mutacje genu DCDC2, zlokalizowanego na chromosomie 6). Niektóre badania wskazują na to, że dysleksja jest zaburzeniem dziedzicznym.
6. Diagnoza dysleksji u dzieci
Jakie są metody diagnozowania dysleksji u dzieci? Przede wszystkim dziecko z podejrzeniem zaburzenia powinno zostać skierowane do poradni psychologiczno-pedagogicznej.
Podstawę rozpoznania stanowią testy na dysleksję oraz badania logopedyczne, laryngologiczne, pediatryczne, okulistyczne oraz psychologiczne. Wczesne wykrycie zaburzenia jest możliwe już pod koniec wieku przedszkolnego.
7. Terapia i wsparcie dla dzieci z dysleksją
W sytuacji, gdy u dziecka zostanie zdiagnozowana dysleksja, rozważa się różne scenariusze. Wprawdzie zaburzenie nie jest uleczalne, ale wczesna diagnoza i terapia mogą znacząco łagodzić jej objawy i skutki. Jakie są najlepsze strategie nauki i wsparcia dla dzieci z dysleksją?
Leczenie dysleksji jest wielotorowe i obejmuje takie elementy jak terapia logopedyczna w dysleksji (ćwiczenie umiejętności rozumienia mowy i słuchu fonematycznego, ćwiczenie umiejętności płynnego czytania), terapia pedagogiczna (rozumienie czytanego tekstu, ćwiczenia zapisywania liter i słów, ćwiczenia umiejętności pisania) czy pomoc psychologiczna (problemem może być stres, niechęć do nauki, ale i obniżona samoocena). Pomocne może być wsparcie w szkole, które może obejmować korepetycje czy indywidualne nauczanie.
Dysleksja ćwiczenia
Poza wsparciem pedagogiczno-psychologicznym zalecane są ćwiczenia umiejętności pisania, czytania i rozumienia mowy.
Jak rodzice mogą wspierać dziecko z dysleksją w domu? Przede wszystkim dyslektycy powinni wykonywać ćwiczenia rozwijające zdolności analityczne oraz syntezę wzrokową. Pomocne jest układanie puzzli i zabawa klockami, ale także dzielenie wyrazów na sylaby i znajdowanie rymów do różnych słów. Wskazane są także ćwiczenia koordynujące pracę dominującej ręki np. odrysowywanie na papierze konturów figur i kształtów.
