Jak kolejność urodzenia wpływa na zdrowie?

Najstarsze dzieci często pełnią funkcję opiekunów dla młodszego rodzeństwa i czują się za nie odpowiedzialne. A jak bycie pierworodnym wpływa na zdrowia? Japońscy badacze przeanalizowali dane medyczne 13 tysięcy dzieci w wieku od 7 do 15 lat. Okazało się, że bycie najstarszym dzieckiem wiążę się z większym ryzykiem alergii – zarówno na pyłki, jak i pokarmowej. Młodsi bracia i siostry rzadziej mają katar sienny czy nietolerancję na gluten. Dlaczego?

Naukowcy mają kilka hipotez na ten temat. Sugerują, że rodzice bardziej chronią swoje pierwsze dziecko przed zarazkami. Młodsze dzieci są narażone na kontakt z bakteriami i wirusami, ponieważ wiele z nich przynoszą do domu najstarsze dzieci z przedszkoli i szkół. Badacze twierdzą również, że przy kolejnych dzieciach rodzice mają mniej radykalny stosunek do czystości i higieny. Smoczek, który wylądował na podłodze nie wydaje się już śmiercionośny, a brudne ręce malucha nie są powodem do paniki.

U pierworodnych występuje też wyższe ryzyko chorób układu krążenia oraz cukrzycy. Naukowcy z Nowej Zelandii wykazali, że najstarsze dzieci są bardziej wrażliwe na insulinę oraz mają wyższe ciśnienie krwi w porównaniu do rodzeństwa. Skąd taka tendencja? Prawdopodobnie chodzi o zmiany, które zachodzą w organizmie kobiety po pierwszej ciąży. Badacze twierdzą, że przy kolejnych dzieciach usprawniony jest przepływ składników odżywczych do płodu, co pozytywnie wpływa na poziom cukru oraz ciśnienie u młodszych potomków. Część specjalistów twierdzi, że pierworodni wychowują się w większym stresie, co skutkuje podwyższonym ciśnieniem tętniczym i zwiększoną podatnością na choroby układu krążenia.

Chociaż z badań wynika, że najstarsze dzieci są najbardziej podatne na poważne schorzenia, to są jednak plusy bycia pierwszym z rodzeństwa – to właśnie pierworodni mają wyższy iloraz inteligencji. Podczas norweskich testów IQ okazało się, że najstarsze dzieci osiągały lepsze wyniki (średnio o trzy punkty).

Posiadanie starszego rodzeństwa to wielka zaleta – zwłaszcza w kwestiach zdrowotnych. Okazuje się, że bakterie przynoszone przez starsze dzieci wcale nie zaszkodzą maluchom. Dzięki temu, że od najmłodszych lat mają styczność z zarazkami, w przyszłości ich układ immunologiczny jest silniejszy, a przez to rzadziej chorują. Dotyczy to zarówno sezonowych infekcji, jak i innych chorób. W jednym z badań wykazano, że środkowe dzieci są o 5 proc. mniej narażone na schorzenia jamy ustnej.

Niestety, posiadanie starszego rodzeństwa może mieć też negatywne skutki. Młodsze dzieci częściej mają niską samoocenę, a rodzice poświęcają im mniej czasu niż najmłodszym z rodziny. W konsekwencji częściej zmagają się z zaburzeniami psychologicznymi i są bardziej narażone na depresję. Naukowcy z New Jersey odkryli również, że to właśnie środkowe dzieci najczęściej cierpią na zespół chronicznego zmęczenia.

Ulubieńcy rodziców wcale nie są w „urodzeni w czepku”. Z badań wynika, że najmłodsze dzieci wykazują tendencje do niebezpiecznych zachowań. W praktyce oznacza to większą skłonność do uzależnień oraz wcześniejszą inicjację seksualną. Najmłodsi w rodzinie nagminnie ulegają też wypadkom oraz mają różnego rodzaju kontuzje.

Ciekawy jest również fakt, że najmłodsze dzieci w rodzinie częściej są nieszczepione. Czyżby rodzice zapominali o tym obowiązku? Z badań wynika, że nawet 50 proc. najmłodszych dzieci nie dostaje szczepionek, które mieli ich starsi bracia i siostry.