Leki przeciwhistaminowe. Wskazania do stosowania, skutki uboczne, przeciwwskazania

Histamina to substancja naturalnie produkowana przez nasz organizm. Jej rolą jest m.in. pobudzanie wydzielania soku żołądkowego, rozszerzanie naczyń krwionośnych, ma wpływ także na skurcze mięśni w jelitach i płucach oraz na tętno.

Pomaga przekazywać wiadomości między komórkami nerwowymi i ułatwia przemieszczanie się płynów przez naczynia krwionośne.

Substancja ta jest uwalniania również, gdy organizm napotka zagrożenie w postaci alergenu. W takiej sytuacji powoduje pęcznienie i rozszerzanie naczyń krwionośnych, co wywołuje objawy alergii.

Reakcję alergiczną najczęściej wywołuje:

• kurz;
• sierść zwierząt domowych, ich mocz lub ślina;
• pyłek kwiatowy;
• produkty spożywcze;
• lateks;
• ukąszenia i użądlenia owadów;
• niektóre leki i substancje.

Zbyt duża ilość histaminy, wynikająca z nadwrażliwości organizmu i nadmiernej reakcji na dany czynnik, może powodować różne objawy, takie jak:

• swędząca skóra, pokrzywka, wysypka;
• czerwone, swędzące, łzawiące oczy;
• kaszel;
• duszność, świszczący oddech;
• bezsenność;
• wymioty i nudności;
• kichanie, zatkany, cieknący nos;
• zmęczenie.

Działanie leków antyhistaminowych to przede wszystkim blokowanie receptorów H1. Tego typu konkurencyjne, a jednocześnie odwracalne blokowanie receptorów powoduje hamowanie działania histaminy - działanie tej substancji znosi się jako mediatora reakcji zapalnej.

Leki antyhistaminowe hamują rozszerzanie się naczyń krwionośnych oraz blokują zwiększanie się ich przepuszczalności.

Leki antyhistaminowe stosujemy w sytuacjach występowania objawów alergii. Do wskazań należy m.in.:

• alergiczny nieżyt nosa;
• zapalenie spojówek;
• pokrzywka;
• obrzęk naczynioruchowy.

Leki te dzielimy na:

• leki przeciwhistaminowe I generacji;
• leki przeciwhistaminowe II generacji.

Leki przeciwhistaminowe I generacji

Do leków tych należą:

• piprazany (np. hydroksyzyna);
• etanoloamina (np. difenhydramina, dimenhydrynat);
• fenotiazyny (np. prometazyna);
• alkiloaminy (np. dimetinden, chlorfeniramina, feniramina);
• etylenodiaminy.

Leki antyhistaminowe I generacji oprócz receptora H1 blokują także inne receptory w organizmie, co powoduje występowanie niepożądanych działań.

Dotyczy to głównie pracy ośrodkowego układu nerwowego i wywoływania senności, zaburzeń koordynacji ruchowo - wzrokowej oraz otępienia. Co istotne, po przyjęciu leków przeciwhistaminowych I generacji nie wolno prowadzić pojazdów mechanicznych.

Leki te znalazły zastosowanie m.in. w leczeniu:

• atopowych nieżytów nosa;
• gwałtownych reakcji alergicznych;
• pokrzywki skórnej;
• choroby lokomocyjnej;
• schorzeń alergicznych, których objawy nasilają się pod wpływem stresu.

Wykorzystywane są także jako środki uspokajające i przeciwwymiotne, a także jako preparaty złożone, stosowane w grypie i przeziębieniu.

Leki przeciwhistaminowe II generacji

Leki antyhistaminowe II generacji dzielimy na trzy grupy:

• leki długodziałające, stosowane doustnie (azelastyna, loratadyna, cetyryzyna, bilastyna);
• leki stosowane miejscowo na błonę śluzową (azelastyna);
• leki o krótkim działaniu (akrywastyna).

Leki tej generacji działają szybciej i dłużej porównując je z lekami I generacji, są także bezpieczniejsze. Tym, co jeszcze odróżnia je od leków I generacji, jest powinowactwo do receptorów oraz to, że nie przedostają się w znacznych ilościach do ośrodkowego układu nerwowego. Dzięki temu ilość skutków ubocznych zmniejsza się.

Leki II generacji wykorzystywane są w chorobach alergicznych górnych dróg oddechowych, spojówek oraz pokrzywkach.

W literaturze możemy znaleźć także najnowsze (nowoczesne) leki II generacji, do których należą:

• bilastyna;
• feksofenadyna;
• desloratadyna;
• lewocetyryzyna.

Kto nie może stosować leków antyhistaminowych I generacji? Osoby cierpiące na:

• przerost gruczołu krokowego;
• jaskrę;
• uszkodzenie szpiku;
• nadwrażliwość na lek.

Leków antyhistaminowych II generacji nie mogą zaś zażywać osoby ciepiące na:

• nadwrażliwość na lek;
• osoby cierpiące na zaburzenia pracy serca (w niektórych przypadkach).

Działania niepożądane przy stosowaniu leków I generacji to:

• zaburzenia widzenia;
• suchość w jamie ustnej;
• senność;
• zawroty głowy;
• otępienie;
• znużenie;
• trudności w oddawaniu moczu;
• zaburzenia rytmu serca.

W przypadku stosowania leków II generacji skutki uboczne to:

• senność;
• działanie wpływające na pracę serca.

Leki przeciwhistaminowe występują bez recepty i mają postać syropów, tabletek i aerozoli do nosa. Przez ich użyciem warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.

Reakcje alergiczne mogą pojawić się w każdym wieku, także u najmłodszych. Leki antyhistaminowe można włączyć jednak dopiero, gdy zostaną zalecone przez lekarza, który określi bezpieczną dla dziecka dawkę.

Jeśli zauważymy u dziecka objawy alergii, powinniśmy w pierwszej kolejności skonsultować się z alergologiem dziecięcym lub pediatrą.