Nadczynność tarczycy a ciąża
Nadczynność tarczycy w ciąży może wynikać albo z rzeczywistego nadmiaru hormonów tarczycy wywołanego nadaktywnością gruczołu tarczowego, albo z działania łożyskowego hormonu beta-hCG (tzw. tyreotoksykoza ciężarnych). Hormon beta-hCG w dużych stężeniach ma działanie podobne do tyreotropiny (TSH), która pobudza tarczycę do wydzielania hormonów. Wysoki poziom beta-hCG może zatem dawać dyskretne objawy nadczynności tarczycy i skutkować niskim stężeniem TSH. Tyreotoksykoza zdarza się najczęściej w pierwszej ciąży i współistnieje z tzw. niepowściągliwymi wymiotami. Nie wymaga jednak leczenia, lecz po pewnym czasie ustępuje samoistnie.
1. Objawy nadczynności tarczycy
Objawy nadczynności tarczycy są różnorodne. Do głównych symptomów świadczących o nadczynności gruczołu tarczowego należą:
- zwiększona potliwość ciała,
- nadpobudliwość nerwowa,
- nietolerowanie gorąca,
- uczucie duszności,
- kołatanie serca,
- osłabienie i uczucie zmęczenia,
- niechęć do wysiłku fizycznego i intelektualnego,
- niska masa ciała,
- brak apetytu,
- drżenie rąk,
- wytrzeszcz oczu,
- bezsenność,
- powiększenie tarczycy, tzw. wole.
2. Diagnostyka i leczenie nadczynności tarczycy w ciąży
Nadczynność tarczycy wywołana zaburzeniami czynności gruczołu krokowego, zdiagnozowana przed ciążą lub w czasie ciąży, wymaga leczenia u endokrynologa. Nadczynność tarczycy w ciąży wiąże się ze wzrostem ryzyka poronienia. Leczeniu poddawana jest zarówno jawna klinicznie nadczynność tarczycy, jak i jej postać utajona – związana wyłącznie z obniżeniem poziomu TSH. Jak różnicuje się prawdziwą nadczynność tarczycyod tyreotoksykozy ciężarnych? Konieczne jest wykonanie badań diagnostycznych, takich jak:
- oznaczenie poziomu TSH,
- oznaczenie poziomu hormonów tarczycy,
- badanie palpacyjne płatów tarczycy,
- USG tarczycy.
Badanie USG w ciąży jest bezpieczne i nie zagraża rozwojowi płodu. USG tarczycy pozwala określić wielkość i strukturę gruczołu tarczowego.
W leczeniu nadczynności tarczycy stosuje się tyreostatyki, które mają wyrównać i utrzymać właściwy poziom hormonów tarczycy we krwi. U kobiet ciężarnych leki tyreostatyczne stosuje się w możliwie najmniejszych dawkach, ponieważ mają one działanie teratogenne i mogą negatywnie wpływać na rozwój płodu. Badania dowodzą jednak, że nieleczona nadczynność tarczycy jest znacznie groźniejsza dla płodu niż szkodliwe działanie tyreostatyków. Jeśli dawki leków są dobrze dobrane, wpływ na płód jest minimalny. Jeśli przyczyną nadczynności tarczycy jest choroba Gravesa-Basedowa, po osiągnięciu prawidłowego stężenia TSH tyreostatyki należy odstawić. Jeśli zaś przyczyną nadczynności tarczycy są guzki toksyczne, leki najlepiej przyjmować do końca ciąży.
W skrajnych przypadkach nadczynności tarczycy w ciąży (duże guzki, nietolerancja leków) tarczycę można zoperować – najlepiej w drugim trymestrze. Przy prawidłowo leczonej nadczynności tarczycy poród naturalny nie jest zabroniony. Umiarkowane dawkowanie leków w ciąży i po porodzie nie ma wpływu na karmienie naturalne. Po porodzie nadczynność tarczycy wywołana chorobą Gravesa-Basedowa ma tendencję do nasilania się, dlatego ważna jest opieka w połogu. U noworodka może również na krótko rozwinąć się nadczynność tarczycy, gdy matka przekaże dziecku przeciwciała przeciwtarczycowe.