Niedożywienie - przyczyny, objawy, leczenie

Niedożywienie to stan rozwijający się wskutek niedoboru składników odżywczych lub niewłaściwego ich wchłaniania w stosunku do potrzeb danego organizmu. Nie zawsze łączy się z niską masą ciała - może być rozpoznawane także u osób z nadwagą oraz otyłością, ponieważ nadmiar masy ciała nie jest jednoznaczny z dobrym stanem odżywienia. Jak rozpoznać niedożywienie u dzieci? Czy niedożywienie może wpływać na zdrowie psychiczne? Jakie są metody leczenia niedożywienia?

1. Czym jest niedożywienie?

Według Światowej Organizacji Zdrowia niedożywienie to występujący na poziomie komórkowym brak równowagi między zapotrzebowaniem na składniki pokarmowe i energię a podażą, której zaspokojenie pozwala na wzrost, podtrzymywanie funkcji życiowych, a także pełnienie określonych funkcji.

Zgodnie z inną definicją to stan wynikający z braku wchłaniania lub braku spożywania substancji żywieniowych, który prowadzi do zmiany składu ciała, upośledzenia fizycznej i mentalnej funkcji organizmu oraz wpływający niekorzystnie na wynik leczenia choroby podstawowej.

Niezależnie jednak od definicji, wystąpienie pierwotnych objawów niedożywienia powinno stanowić podstawę do podjęcia interwencji żywieniowej, której celem będzie zapobieganie dalszemu jego pogłębianiu, a w efekcie wystąpieniu powikłań wtórnych.

2. Jakie są główne przyczyny niedożywienia u dzieci?

Zobacz film: "Za co lekarze przyznają punkty w skali Apgar?"

Wśród głównych przyczyn niedożywienia u dzieci możemy wymienić:

• niewłaściwą dietę;
• infekcje i choroby, które mogą utrudniać prawidłowe przyswajanie pokarmów;
• warunki życia - niedożywienie często związane jest z warunkami życia, takimi jak bieda czy brak dostępu do edukacji zdrowotnej.

3. Jakie są główne przyczyny niedożywienia u dorosłych?

W przypadku osób dorosłych główne przyczyny niedożywienia to:

• niewłaściwa dieta;
• choroby przewlekłe;
• problemy związane z alkoholizmem lub uzależnieniami.

4. Jakie są objawy niedożywienia?

Główne objawy niedożywienia:

• zmniejszenie masy ciała;
• utrata masy mięśniowej i tłuszczowej;
• osłabienie i zmęczenie;
• problemy skórne;
• problemy z układem odpornościowym;
• zaburzenia pamięci i koncentracji;
• rozdrażnienie;
• apatia;
• zmiany osobowości;
• zatrzymanie miesiączkowania.

Niedożywienie może przejść w wyniszczenie, objawiające się:

• zapadniętymi policzkami;
• matowymi włosami;
• ziemistą cerą;
• obrzękiem kończyn.

5. Jak przebiega leczenie niedożywienia?

Leczenie niedożywienia to głównie modyfikacja sposobu żywienia. Dieta przy niedożywieniu powinna uwzględniać zwiększone zapotrzebowanie na składniki odżywcze, przy czym jej zasady muszą brać pod uwagę wszystkie kwestie: istniejące choroby oraz zaburzenia pracy narządów i układów.

Zmiany powinny mieć charakter zarówno ilościowy oraz jakościowy. Z uwagi na zagrożenie dla zdrowia leczenie niedożywienia powinno być nadzorowane przez lekarza, w skrajnych przypadkach zaś konieczna może być hospitalizacja.

Każda osoba z niedożywieniem wymaga indywidualnego podejścia, postępowanie zaś uzależnione jest od przyczyny niedożywienia i jego rodzaju. Zwykle zalecane jest zwiększenie ilości przyjmowanych pokarmów oraz stosowanie produktów o dużej gęstości odżywczej (takich, które w niewielkiej objętości mogą dostarczyć dużej ilości składników odżywczych).

Warto pamiętać, że u niektórych osób z zaburzeniami połykania i żucia pokarmy powinny mieć półpłynną lub płynną konsystencję. Lekarze czasem zalecają żywność specjalnego przeznaczenia medycznego. Tego rodzaju preparaty można stosować jako uzupełnienie diety, a także jako jedyne źródło pożywienia.

6. Jakie są konsekwencje zdrowotne długotrwałego niedożywienia?

Długotrwałe niedożywienie może prowadzić do szeregu poważnych konsekwencji zdrowotnych, które mogą znacząco wpłynąć na funkcjonowanie organizmu. Oto niektóre z głównych konsekwencji długotrwałego niedożywienia:

• utrata masy mięśniowej;
• osłabienie układu odpornościowego;
• osteoporoza;
• zaburzenia hormonalne;
• problemy z układem sercowo-naczyniowym;
• zaburzenia metaboliczne;
• zaburzenia psychiczne;
• anemia;
• problemy ze skórą, włosami i paznokciami;
• zaburzenia płodności.

7. Jakie są skutki niedożywienia w okresie ciąży?

Niedożywienie w okresie ciąży może mieć poważne skutki zarówno dla matki, jak i rozwijającego się płodu. Oto kilka głównych skutków niedożywienia w ciąży:

• niski przyrost masy ciała u matki - niedożywienie może prowadzić do niewystarczającego przyrostu masy ciała u ciężarnej, co z kolei może wpływać na rozwój płodu;
• niedobory składników odżywczych - braki w diecie mogą prowadzić do niedoborów ważnych składników odżywczych, takich jak żelazo, kwas foliowy, witaminy D, czy kwas omega-3, które są niezbędne dla zdrowego rozwoju płodu;
• wzmożone ryzyko poronień;
• niski stan energii, który może wpływać na zdolność matki do utrzymania zdrowego trybu życia i aktywności fizycznej;
• zaburzenia rozwoju płodu - niedożywienie może prowadzić do niskiej masy urodzeniowej płodu, co z kolei zwiększa ryzyko różnych problemów zdrowotnych u noworodka;
• problemy z układem nerwowym płodu - niedobory składników odżywczych, zwłaszcza kwasów omega-3 i żelaza, mogą wpływać na rozwój układu nerwowego płodu;
• zwiększone ryzyko wad wrodzonych;
• trudności w laktacji - niedożywienie w okresie ciąży może wpływać na zdolność organizmu matki do produkcji wystarczającej ilości mleka po urodzeniu dziecka;
• wpływ na późniejsze zdrowie dziecka - długotrwałe skutki niedożywienia w okresie ciąży mogą mieć wpływ na zdrowie dziecka w późniejszych latach, zwiększając ryzyko wystąpienia różnych chorób przewlekłych.