Pęcherzyk Graafa. Czym jest, jak jest zbudowany?

Pęcherzyk Graafa to niewielki, lecz bardzo ważny pęcherzyk jajnikowy w ostatniej fazie rozwoju. Odgrywa kluczową rolę w cyklu miesięcznym kobiety. Gdy jest zupełnie dojrzały, pęka, wypuszczając komórkę jajową do zapłodnienia. Jak jest zbudowany? Jaką funkcję pełni? Co się dzieje, gdy nie pęka?

1. Co to jest pęcherzyk Graafa?

Pęcherzyk Graafa jest bardzo ważną częścią składową cyklu miesiączkowego kobiety. Na początku pęcherzyków w jajnikach jest bardzo dużo. Z czasem spośród nich wyodrębnia się ten dominujący, o nazwie pęcherzyk Graafa. Uwalnia on komórkę jajową, która przez 12 godzin jest gotowa do zapłodnienia.

Tuż po zakończeniu miesiączki przysadka mózgowa rozpoczyna produkcję hormonu folikulotropowego, który wpływa na rozwój pęcherzyków. Jedynie najsilniejszy z nich będzie miał możliwość pęknięcia i wypuszczenia komórki jajowej.

Pęcherzyk Graafa ostatecznie osiąga średnicę 1,5 - 2,5 cm. Wypuszczenie komórki jajowej nazywane jest owulacją (jajeczkowaniem), podczas której jajo idzie jajowodem do macicy.

Zobacz film: "Prawidłowy przyrost masy ciała w ciąży"

Jeśli w tym czasie dojdzie do zapłodnienia komórki jajowej, pęcherzyk Graafa staje się ciałkiem żółtym ciążowym. W przypadku zaś gdy komórka jajowa nie zostanie zapłodniona, pęcherzyk ten przeistacza się w ciałko białawe, a potem zanika. Następuje wtedy krwawienie miesięczne, które oznacza złuszczanie się błony śluzowej macicy, co kończy cykl miesięczny.

2. Jak zbudowany jest pęcherzyk Graafa?

Pęcherzyk Graafa to komórka jajowa, otoczona komórkami odżywczymi razem z płynem pęcherzykowym. Dojrzały pęcherzyk Graafa ma kulisty kształt i jest umiejscowiony w części korowej jajnika. Jego średnica zwykle wynosi 1,5 - 2,5 cm.

Pęcherzyk Graafa pokryty jest osłonką, posiadającą naczynia krwionośne i chłonne. Pod nią jest błona, a w niej tzw. wzgórek jajonośny, wypełniony płynem pęcherzykowym. Przed jajeczkowaniem pęcherzyk tworzy wybrzuszenie na powierzchni jajnika.

3. Pęcherzyk Graafa - co się dzieje, gdy nie dojdzie do zapłodnienia?

W przypadku, gdy nie dojdzie do zapłodnienia, pęcherzyk Graafa zamienia się ciałko białawe i zanika. Dojrzewanie oraz rozwój kolejnego pęcherzyka będzie możliwe, jeśli nie dojdzie do zapłodnienia i ciałko żółte zaniknie - przestanie wydzielać progesteron.

W tej sytuacji przysadka mózgowa uwalnia hormon folikulotropowy, stymulujący dojrzewanie jednego z pęcherzyków jajnikowych. W omawianym pęcherzyku przez kilka dni rozwija się znów komórka jajowa.

4. Pęcherzyk Graafa - co się dzieje, gdy dojdzie do zapłodnienia?

W przypadku, gdy do zapłodnienia dojdzie, pęcherzyk Graafa zmienia się w ciałko żółte ciążowe. Rozpoczyna produkcję hormonów płciowych (estrogeny i progesteron), niezbędnych do prawidłowego rozwoju oraz podtrzymania ciąży. Rozwój kolejnych pęcherzyków w jajnikach zostaje wstrzymany.

Z czasem funkcję ciałka żółtego przejmuje powstające łożysko. Wtedy ciałko żółte ciążowe zanika, po porodzie stając się ciałkiem białawym.

Warto pamiętać, że komórka jajowa tylko może zostać zapłodniona jedynie dobę od owulacji.

5. Pęcherzyk Graafa - co się dzieje, gdy nie pęknie?

W czasie trwania cyklu może zdarzyć się sytuacja, że dojrzewający w połowie cyklu pęcherzyk Graafa nie pęknie i nie uwolni komórki jajowej. W takiej sytuacji nie dochodzi do owulacji - jest to cykl bezowulacyjny.

Pęcherzyk ten wciąż rośnie, a swoją średnicę powiększa nawet do 3 - 4 cm. To pęcherzyk przetrwały, który wyglądem przypomina torbiel (i rzeczywiście jest torbielą czynnościową). Zanika samoistnie po kilku cyklach, chociaż czasem jest potrzebne wsparcie, np. leczenie hormonalne.

Obecność pęcherzyka może powodować pewne zaburzenia:

• brak owulacji;
• zaburzenia miesiączkowania;
• przerost błony śluzowej macicy.

Nieprawidłowości te nie mają charakteru cyklicznego, lecz jeśli pojawiają się często, mogą być przyczyną niepłodności.

6. Dlaczego pęcherzyk Graafa czasem nie pęka?

Jakie są przyczyny tego, że pęcherzyk Graafa nie pęka? Oto kilka powodów:

• niewłaściwy poziom progesteronu;
• niewystarczające ciśnienie płynu wewnątrz-pęcherzykowego;
• nadmiar kolagenu w tkance (zbyt mocne ścianki pęcherzyka, aby mogły ulec destrukcji);
• brak produkcji enzymów i substancji powodujących pęknięcie pęcherzyka;
• niewłaściwa budowa jajnika;
• brak wzrastania pęcherzyka Graafa;
• przerośnięty pęcherzyk Graafa.

7. Postępowanie, gdy pęcherzyk Graafa nie pęka

Co zrobić, gdy pęcherzyk Graafa nie pęka? Zazwyczaj czeka się na cykl owulacyjny, w którym dojdzie do pęknięcia tego pęcherzyka i zapłodnienie komórki jajowej będzie możliwe.

Można także wykonać zastrzyk na pęknięcie pęcherzyka, choć nie wszyscy lekarze wybierają takie rozwiązania. Jeśli jednak pęcherzyk ten w dalszym ciągu nie rośnie, leczenie może polegać na podaniu preparatów pobudzających jego wzrost.

W sytuacji, gdy przyczyną niepękającego pęcherzyka Graafa są zaburzenia hormonalne, wdrażana jest najczęściej odpowiednia terapia hormonalna.