Szczepienia dla niemowląt

Ludzie poszukiwali ochrony przed chorobami zakaźnymi już od starożytności. Szczepienie daje właśnie taką ochronę. Polega na podaniu zdrowej osobie preparatu z antygenem patogennego drobnoustroju. Ten antygen wywołuje w ludzkim organizmie reakcję układu odpornościowego. W ten sztuczny sposób organizm wytwarza przeciwciała i pamięć immunologiczną. Dzięki temu w momencie zetknięcia z żywym drobnoustrojem chorobotwórczym organizm będzie wiedział, jak z nim walczyć, gdyż ma wcześniej przygotowane mechanizmy obronne.

Angielski lekarz Edward Jenner jest uważany za pioniera szczepień. Pod koniec XVIII wieku zastosował on po raz pierwszy u człowieka szczepionkę przeciwko ospie prawdziwej. Spowodowało to rozwój nauki o szczepieniach i masowe szczepienia.

W Polsce obowiązkowe szczepienia ochronne dla dzieci wprowadzono w 1959 roku. Było to szczepienie przeciwko polio i gruźlicy, a w 1960 przeciwko tężcowi, krztuścowi i błonicy (DTP).

Szczepionki pozwoliły wyeliminować prawdziwą ospę oraz ograniczyć wiele chorób. Dzięki temu nie pojawiają się już epidemie błonicy, krztuśca czy polio. Ciągle trwają poszukiwania broni przeciw kolejnym chorobom. Są już szczepionki na meningokoki, pneumokoki, rotawirusy czy HPV.

Ze względu na rodzaj zastosowanego antygenu dzielimy szczepionki na:

1. zabite – zawierają martwe drobnoustroje, są to np. szczepionki przeciw krztuścowi, wśród nich wyróżniamy:

• szczepionki z fragmentami organizmów,
• szczepionki z fragmentami drobnoustrojów uzyskanych za pomocą inżynierii genetycznej,
• anatoksyny zawierające toksyczne cząstki drobnoustrojów pozbawione toksyczności,
• szczepionki skoniugowane – zawierające fragmenty drobnoustrojów połączonych z białkiem.

1. żywe – zawierają żywe drobnoustroje, ale całkowicie pozbawione właściwości chorobotwórczych lub o znikomych takich właściwościach.

Szczepionki można również podzielić na:

• monowalentne – z jednym antygenem drobnoustroju chorobotwórczego,
• poliwalentne – inaczej skojarzone, przeciw kilku chorobom.

Szczepionki podaje się zwykle w postaci zastrzyku, czasami doustnie lub wziewnie.

Przeciwwskazania do szczepienia to:

• nadwrażliwość na którykolwiek składnik szczepionki,
• ostra choroba zakaźna,
• choroba z gorączką powyżej 38,5°C,
• ciąża,
• zaostrzona choroba przewlekła,
• zaburzenia odporności przy szczepionkach atenuowanych.

Po szczepieniu mogą pojawić się odczyny poszczepienne. Są to prawidłowe, możliwe reakcje organizmu, związane z działaniem szczepionki w organizmie. Pojawia się obrzęk, zaczerwienienie, ból, naciek, czasami podwyższona temperatura, ból głowy, złe samopoczucie. Oprócz odczynów poszczepiennych mogą pojawić się powikłania poszczepienne. Powikłania są niepożądanymi, nieprawidłowymi reakcjami organizmu na szczepionkę i występują rzadko.