Testosteron. Jaka jest jego rola w organizmie mężczyzny i kobiety?

Testosteron to hormon płciowy, który należy do androgenów. Syntetyzowany przez jądra, w mniejszym stopniu przez korę nadnerczy, jajniki, a u kobiet w ciąży przez łożysko. Wytwarzanie testosteronu kontrolowane jest przez hormon luteinizujący - LH, który wydziela przysadka mózgowa. Odpowiada za męskie cechy organizmu.

Testosteron należy do hormonów steroidowych - związków nierozpuszczalnych w wodzie. Aby mógł pełnić swoją funkcję biologiczną, łączy się z białkami znajdującymi się w osoczu - globulinami i albuminami.

Najwyższy poziom tego hormonu odnotowuje się u mężczyzn między 20. a 35. rokiem życia. W kolejnych latach, wskutek naturalnych procesów starzeniowych, jego poziom zaczyna się obniżać. Ilość testosteronu we krwi spada także w wyniku:

• stresu;
• stosowania używek;
• braku aktywności fizycznej;
• przegrzewania jąder (także u młodych mężczyzn).

Warto dodać, że w porę wykryte zaburzenie jest możliwe do wyleczenia, wdrażając zdrowe nawyki i odpowiednią profilaktykę.

Zmiany w ilości testosteronu we krwi mają wpływ na męską seksualność oraz płodność, prowadząc do zaburzeń wzwodu, obniżenia jakości nasienia, a także zwiększając ryzyko zapadnięcia na:

• nadciśnienie;
• miażdżycę;
• osteoporozę;
• cukrzycę.

W przypadku kobiet zmniejszony poziom testosteronu może powodować obniżenie libido oraz zaburzenia w funkcjonowaniu jajników.

Testosteron u mężczyzn produkowany jest już od 9. tygodnia życia płodowego. Około 95 proc. testosteronu jest wytwarzane przez komórki miąższowe jąder - komórki Leydiga, pozostała część zaś w nadnerczach.

Testosteron u mężczyzn odpowiada m.in. za:

• produkcję spermy;
• inicjację seksualną;
• rozwój męskich narządów płciowych (rozwój jąder, moszny, gruczołu krokowego, prącia i pęcherzyków nasiennych) i podtrzymanie ich funkcji w dorosłym życiu;
• rozkład tkanki tłuszczowej;
• rozwój męskiego typu owłosienia;
• odpowiednie ustawienie strun głosowych;
• stymulację i utrzymanie funkcji seksualnych oraz kształtowanie się męskiego profilu behawioralnego;
• działanie anaboliczne, które wyraża się m.in. wpływem a przyrost masy mięśniowej w wyniku przerostu komórek mięśniowych, bez zwiększania ich ilości.

W przypadku kobiet testosteron ma wpływ głównie na poziom libido i właściwe funkcjonowanie jajników, a także na mineralizację kości.

Zbyt wysoki poziom tego hormonu u kobiet może powodować:

• problemy z płodnością;
• zaburzenia w miesiączkowaniu;
• zwiększone ryzykowystąpienia depresji;
• trądzik;
• mniejszą odpornością organizmu;
• zmianami w zachowaniu (nadmierna agresja, niepokój, nadpobudliwość);
• owłosienie typu męskiego.

Jądra dorosłego mężczyzny dziennie wytwarzają około 4 - 7 mg testosteronu, jednak jego stężenia waha się zależnie od stanu zdrowia i od emocji.

Do 25. - 30. roku życia poziom tego hormonu utrzymuje się na wysokim poziomie. Później z wiekiem jego poziom stopniowo się obniża. Między 20. a 80. rokiem życia spada o ponad połowę. O tempie obniżania się poziomu testosteronu decyduje styl życia, sposób odżywiania i stan zdrowia.

Mężczyźni indywidualnie reagują na niedobór testosteronu. Niektórzy nawet tego nie zauważają, inni zaś cierpią na dolegliwości, które możemy porównać z tymi, które doskwierają kobietom podczas menopauzy.

Niski poziom testosteronu powoduje, że sylwetka mężczyzny nabiera kobiecych kształtów - zarysowuje się brzuch oraz piersi, zaokrąglają się biodra, owłosienie rzednie, jądra zaś się zmniejszają.

Może spadać zainteresowanie seksem. Może pojawić się również niska samoocena, apatia i nieuzasadnione zmęczenie.

Kiedy należy wykonać badanie na poziom testosteronu? Badanie to zalecane jest w przypadku:

• kłopotów z erekcją;
• zaburzeń potencji i spadku libido;
• diagnostyki niepłodności;
• zaburzeń dojrzewania płciowego u chłopców;
• obserwacji spadku masy ciała;
• pojawienia się owłosienia typu męskiego u kobiet (hirsutyzmu);
• występowania u kobiet objawów podwyższenia stężenia męskich hormonów płciowych (obniżenia tonu głosu, łysienia typu męskiego i innych, nietypowych zmian w budowie ciała).

Do oceny poziomy testosteronu należy pobrać próbkę krwi żylnej, zwykle z żyły łokciowej tak jak w przypadku większości oznaczeń laboratoryjnych. Do badania nie trzeba specjalnie się przygotowywać, nie trzeba być na czczo, należy jedynie unikać wysiłku fizycznego tuż przed badaniem.

Norma tego hormonu w przypadku mężczyzn wynosi od 9,0 do 34,7 nmol/l (260–1000 ng/dl), dla kobiet od 0,52 do 2,43 nmol/l (15 - 70ng/dl).

Przyjmuje się, że od poziomu poniżej 8 nmol/l u mężczyzn potrzebna jest substytucja - uzupełnienie poziomu tego hormonu poprzez przyjmowanie preparatów farmakologicznych.

Objawy podwyższonego poziomu testosteronu u mężczyzn:

• agresja werbalna i fizyczna;
• bóle głowy;
• wahania nastroju;
• podwyższony poziom cholesterolu;
• łysienie (zakola nad czołem);
• wzmożony popęd seksualny;
• liczne zmiany trądzikowe;
• przerost prostaty;
• zmniejszenie liczby plemników;
• zwiększenie krzepliwości krwi.

Objawy obniżonego poziomu testosteronu u mężczyzn:

• kłopoty ze wzwodem;
• drażliwość, nadmierna ckliwość;
• spadek libido;
• problemy ze skupieniem uwagi;
• bezsenność;
• zmniejszenie jąder;
• spadek siły mięśniowej;
• uderzenia gorąca;
• osłabienie, apatia;
• otyłość;
• brak owłosienia na ciele.

Objawy zmniejszonego testosteronu u kobiet:

• problemy z koncentracją;
• spadek mineralizacji kości;
• obniżenie libido;
• spadek masy mięśniowej;
• otyłość.

Objawy podwyższonego testosteronu u kobiet:

• zaburzenia miesiączkowania;
• męskie brzmienie głosu;
• niepłodność;
• trądzik;
• spadek nastroju;
• depresja;
• przerost łechtaczki;
• owłosienie typu męskiego.

Wszelkiego rodzaju odchylenia powinny być skonsultowane z lekarzem.