Hiperprolaktynemia u mężczyzn
Hiperprolaktynemia to dość częste zaburzenie endokrynologiczne, a konkretnie jest to stan podwyższonego stężenia prolaktyny we krwi, który może wystąpić zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn. Skutkuje on wtórnym hipogonadyzmem hipogonadotropowym, czyli dysfunkcją gonad, w przypadku mężczyzn – jąder. Brak produkowanych przez gonady hormonów prowadzi do niepłodności. Objawy hiperprolaktynemii u mężczyzn to także zaburzenia erekcji, obniżone libido, ginekomastia, osteopenia i osteoporoza.
1. Przyczyny hiperprolaktynemii
Hiperprolaktynemia może mieć różne przyczyny – nieprawidłowości dotykające przysadki mózgowej (produkującej prolaktynę), różnego rodzaju schorzenia, a także stosowanie niektórych leków. Zaburzenia dotykające przysadki mózgowej w oczywisty sposób mogą wpłynąć na produkowaną przez nią ilość hormonu. W przypadku, jeśli pojawią się gruczolaki (łagodne guzy), hamują one dopływ do przysadki dopaminy, co zwiększa produkcję prolaktyny. Te guzy mogą także same wydzielać prolaktynę w zbyt dużej ilości. Poziom prolaktyny w organizmie może być także zwiększany przez tzw. „zespół pustego siodła” czy guzy w okolicach podwzgórzowo-przysadkowych.
Choroby i zaburzenia, które wpływają na podniesienie poziomu prolaktyny we krwi, to również:
- osłabienie dopaminergicznej aktywności podwzgórza,
- niewydolność nerek,
- marskość wątroby,
- pierwotna niedoczynność tarczycy.
Prolaktyna może być też produkowana ektopowo przez raka płuc albo nerek. Jej poziom podnosi się także w przypadku zażywania leków lub substancji wpływających na poziom dopaminy:
- opioidów,
- estrogenów (ale tylko w przypadku dużo większych dawek niż stosowanych w hormonalnej terapii zastępczej czy doustnej antykoncepcji),
- trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych,
- inhibitorów syntezy dopaminy,
- sympatykolityków,
- inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny.
2. Leczenie hiperprolaktynemii
Aby stwierdzić hiperprolaktynemię, wystarczy badanie poziomu prolaktyny we krwi. O hiperprolaktynemii można mówić, jeśli u mężczyzn jej poziom przekracza 15 ng/ml. Istnieje także badanie stwierdzające hiperprolaktynemię czynnościową. Bez wiedzy na temat przyczyny wystąpienia hiperprolaktynemii, trudno ją wyleczyć. Aby stwierdzić, że podniesiony poziom prolaktyny jest wywołany guzem mózgu, konieczne są badania obrazowe mózgu, takie jak tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny z kontrastem.
Początkowo stosuje się farmakoterapię. Leki, aby obniżyć poziom prolaktyny, pobudzają receptory dopaminy. Leczenie może także obejmować rezygnację lub zmianę leków, które obniżyły poziom dopaminy. Podczas stosowania farmakoterapii w leczeniu hiperprolaktynemii wielu pacjentów skarży się na skutki uboczne, jednak jest to leczenie w większości przypadków skuteczne. Farmakoterapia trwa zazwyczaj co najmniej rok.
Hiperprolaktynemię leczy się chirurgicznie, w przypadku, kiedy leczenie farmakologiczne okazuje się nieskuteczne (co ma miejsce w przypadku oporności na podawane substancje) lub leki są źle tolerowane przez pacjenta. Rozwiązania neurochirurgiczne są także niezbędne w przypadku dużych guzów mózgu (tak dużych, że wywołujących tzw. „objawy uciskowe”) lub guzów rosnących w szybkim tempie. Czasem konieczne jest leczenie uzupełniające w postaci radioterapii.