Kłębuszkowe zapalenie nerek

Kłębuszkowe zapalenie nerek charakteryzuje się zajęciem przez proces zapalny kłębuszków nerkowych, co stanowi bezpośrednią przyczynę nieprawidłowej pracy nerek. W obrębie kłębuszków gromadzą się leukocyty, limfocyty i przeciwciała odpornościowe, co pobudza komórki kłębuszków nerkowych do patologicznego namnażania się. Przewlekły proces zapalny grozi zwłóknieniem kłębuszków i może prowadzić do niewydolności nerek. Na zapalenie kłębuszków nerkowych częściej chorują mężczyźni niż kobiety, a powikłania po chorobie mogą wpływać na płodność.

1. Przyczyny kłębuszkowego zapalenia nerek

Zapalenie kłębuszków nerkowych dzieli się na:

• ostre i przemijające – z pełnym powrotem do zdrowia,
• przewlekłe – trwa latami i może prowadzić do przewlekłej niewydolności nerek.

Przyczyny zapalenia kłębuszków nerkowych nie są dokładnie poznane. W niektórych przypadkach można wykazać istnienie reakcji obronnych w samych kłębuszkach. Kłębuszkowe zapalenie nerek jest wynikiem skomplikowanych zjawisk odpornościowych, których następstwem jest uszkodzenie błony filtrującej krew w nerkach. Niesprawność komórek filtrujących doprowadza do przechodzenia krwinek czerwonych i białka do moczu. Wydalanie szkodliwych produktów przemiany materii staje się utrudnione, na skutek czego dochodzi do zatrucia organizmu – w tym również do postępującego uszkodzenia nerek.

Kłębuszkowe zapalenie nerek rozwija się wtedy, gdy z jakiegoś powodu, np. w wyniku zakażenia, celem ataku układu immunologicznego stają się prawidłowe kłębuszki nerkowe. Jeśli zapalenie nerek towarzyszy innym chorobom lub jest ich wynikiem, mówi się o tzw. wtórnym kłębuszkowym zapaleniu nerek. Choroby najczęściej skutkujące zapaleniem kłębuszków nerkowych, to: zapalenie gardła wywołane paciorkowcem, choroby nowotworowe, choroby autoimmunologiczne, choroby wątroby. Czynnikiem sprzyjającym rozwojowi zapalenia nerek jest stosowanie leków przeciwzapalnych w leczeniu chorób stawów. Jeśli choroba dotyczy tylko nerek i nie jest powikłaniem innych schorzeń, mówi się o tzw. pierwotnym kłębuszkowym zapaleniu nerek.

2. Objawy kłębuszkowego zapalenia nerek

Kłębuszkowe zapalenie nerek może w ogóle nie dawać żadnych objawów klinicznych. Zawsze jednak odpowiada za nieprawidłowe wyniki badania moczu. Badanie moczu wskazuje na obecność białka, erytrocytów i wałeczków. Chory może zauważyć pienienie się moczu, jeśli ilość białka jest duża. Czasami mocz ma nieprawidłowy kolor – może być mętny, lekko różowawy lub brunatny z powodu występujących w nim czerwonych krwinek. Kłębuszkowe zapalenie nerek objawia się też często bólem odczuwanym w okolicy nerek. Jeśli zapalenie kłębuszków nerkowych pojawia się po chorobach infekcyjnych z towarzyszącą gorączką, pacjent może skarżyć się na uczucie zmęczenia i ogólnego rozbicia. Po kilkudniowej poprawie i normalizacji temperatury gorączka ponownie powraca, może się też zmniejszyć ilość oddawanego moczu.

Jeśli kłębuszkowe zapalenie nerek ma ciężki przebieg, mogą wystąpić takie objawy kliniczne, jak:

• obrzęki ciała, zwłaszcza obrzęki powiek, twarzy i okolicy kostek – zespół nerczycowy,
• bóle głowy, nudności i zaburzenia widzenia na skutek podwyższonego ciśnienia krwi,
• zmniejszenie objętości oddawanego moczu,
• silny krwiomocz i białkomocz.

3. Diagnostyka i leczenie kłębuszkowego zapalenia nerek

Wstępne rozpoznanie choroby nerek następuje na podstawie zgłaszanych przez pacjenta dolegliwości, nieprawidłowości w badaniu fizykalnym i obecności w moczu białka oraz erytrocytów. Konieczne jest badanie krwi, by ocenić, czy nie ma niewydolności nerek i zaburzeń metabolicznych. W próbkach krwi oznacza się stężenie kreatyniny i mocznika oraz poziom glukozy, potasu i sodu. Zawsze wykonuje się badanie obrazowe – jest to zwykle USG, które pozwala określić rodzaj choroby i wykluczyć schorzenia dróg moczowych. Precyzyjna diagnostyka zapalenia nerek wymaga pobrania fragmentu tkanki nerkowej do badania mikroskopowego. Aby uzyskać fragment tkanki, wykonuje się biopsję nerki.

Sposób leczenia kłębuszkowego zapalenia nerek zależy od tego, czy jest to zapalenie ostre, czy przewlekłe, od stopnia zaawansowania choroby i od obecności lub braku powikłań. Duże znaczenie w terapii zapalenia kłębuszków nerkowych ma leczenie nadciśnienia – częstego w chorobach nerek. Jeśli nie ma przeciwwskazań medycznych, najlepiej stosować leki z grupy inhibitorów konwertazy angiotensyny lub blokery receptora angiotensynowego. Jeśli zapalenie nerek wystąpiło po zapaleniu gardła, zapaleniu skóry lub w przebiegu innego zakażenia, leczenie polega na terapii pierwotnej infekcji, obniżaniu ciśnienia krwi, ograniczaniu spożycia soli i unikaniu przemęczania się. W czasie leczenia należy regularnie wykonywać kontrolne badania krwi i moczu.

Jeśli kłębuszkowe zapalenie nerek ma ciężki przebieg i pogarsza się czynność nerek, stosuje się zwykle antybiotyki, glikokortykosteroidy i leki immunosupresyjne, które hamują działanie układu odpornościowego. Na wyniki leczenia często trzeba czekać nawet kilka miesięcy. W niektórych przypadkach, np. u osób z zapaleniem naczyń lub z toczniem układowym, konieczne jest leczenie plazmaferezą. Jeśli wystąpi niewydolność nerek, trzeba zastosować hemodializę, a więc pozaustrojowe oczyszczanie krwi. W większości przypadków możliwe jest całkowite wyzdrowienie bez pozostawienia śladów