Wysokie ciśnienie w ciąży (nadciśnienie u ciężarnych) - przyczyny, konsekwencje, leczenie

O nadciśnieniu tętniczym mówimy, gdy jego wartość przekracza 140/90 mmHg. Jeśli zostanie rozpoznane przed 20. tygodniem ciąży, jest nazywane nadciśnieniem przewlekłym. Wysokie ciśnienie po porodzie w tym przypadku utrzymuje się jeszcze przez ponad 6 tygodni.

Nadciśnienie tętnicze wywołane ciążą wykrywane jest po 20. tygodniu ciąży i u większości ciężarnych zanika w ciągu 6 tygodni od zakończenia ciąży.

Nadciśnienie tętnicze w ciąży może mieć poważne skutki, które nierzadko decydują o dalszym jej przebiegu oraz zdrowiu matki i dziecka. Często wysokie wartości ciśnienia tętniczego krwi ciężarnej stają się powodem pobytu na oddziale patologii ciąży, zaś ich diagnostyka wymaga wielu specjalistycznych badań.

W przypadku ciąży fizjologicznej ciśnienie tętnicze ulega obniżeniu. Ciśnienie skurczowe (górne) obniża się już na początku ciąży, rozkurczowe zaś (dolne) obniża się do II trymestru, po czym stopniowo rośnie w III trymestrze. Dlaczego tak się dzieje?

Ciśnienie zmniejsza się, by krew mogła łatwiej przechodzić przez łożysko. Reakcja ta dotyczy również kobiet, które chorowały na nadciśnienie przed zajściem w ciążę (choć mogły o tym nie wiedzieć). Dlatego też u ciężarnych zgłaszających się na pierwszą wizytę położniczą do 18. tygodnia ciąży często nadciśnienie nie zostaje wykryte - z uwagi na fizjologiczny spadek wartości ciśnienia mogą być prawidłowe.

Wysokie ciśnienie w ciąży - przyczyny? Dlaczego u zdrowych kobiet w ciąży może rozwinąć się nadciśnienie tętnicze? Główną rolę odgrywają w tym przypadku zaburzenia implantacji łożyska, a dokładnie zaburzenia w tzw. tętnicach spiralnych. W przypadku zdrowych ciąż tętnice te zwiększają swą średnicę kilkukrotnie, powodując, że przepływ krwi między macicą a łożyskiem wzrasta.

W stanie przedrzucawkowym tętnice zanikają. Zwężają się, prowadząc do spadku przepływu krwi między łożyskiem, a macicą. Powstaje reakcja zapalna, przez co łożysko nie funkcjonuje prawidłowo, co przekłada się na wzrost ciśnienia.

Zwykle nadciśnienie w ciąży nie daje objawów, dlatego tak ważne jest regularne badanie ciśnienia. Tylko w taki sposób jest możliwe wykrycie nieprawidłowości.

W niektórych przypadkach nadciśnienie ciążowe może wywoływać jednak pewne symptomy.

Wysokie ciśnienie w ciąży - objawy:

• bóle głowy;
• nudności;
• zaburzenia widzenia.

Nadciśnienie indukowane ciążą wiąże się ze:

• stanem przedrzucawkowym - gestoza, zatrucie ciążowe, nadciśnienie z białkomoczem,
• rzucawką - EPH-gestoza, drgawki po stanie przedrzucawkowym,
• stanem przedrzucawkowym współistniejącym z przewlekłym nadciśnieniem.

Za stan nieprawidłowy uznawane jest ciśnienie tętnicze powyżej 140/90 mmHg. Bardzo poważne jest nadciśnienie powyżej 160/110 mmHg. Wymaga ono jak najszybszej interwencji lekarskiej.

Stan przedrzucawkowy to nagłe skoki ciśnienia krwi. Towarzyszy temu zatrzymanie wody w organizmie wywołujące obrzęki na ciele oraz białkomocz. Kobieta może odczuwać bóle głowy, zmęczenie, mieć problemy z widzeniem i wymiotować. Pojawia się nadwrażliwość na światło, ból brzucha, duszności. Na skórze bardzo łatwo zrobić siniaki.

Stan przedrzucawkowy może być wywołany przez:

• niedokrwienie macicy;
• hiperwolemię;
• nadwrażliwość ośrodkowego układu nerwowego (OUN);
• uszkodzenie nabłonków;
• zaburzony przepływ krwi przez łożysko;
• nadmierne rozciągnięcie macicy;
• upośledzoną syntezę cytokin;
• wady genetyczne.

Rzucawka to stan, w którym pojawiają się drgawki u ciężarnej, która wcześniej miała objawy stanu przedrzucawkowego (przede wszystkim obrzęki, białkomocz i nadciśnienie).

Bardzo wysokie ciśnienie krwi w ciąży zagraża nie tylko dziecku, ale także życiu matki. Wskutek nadciśnienia może dojść nawet do niedotlenienia mózgu.

Badanie ciśnienia wykonywane jest w gabinecie lekarskim. Polega na 2-krotnym pomiarze w pozycji siedzącej lub leżącej na lewym boku, zawsze po co najmniej 10 minutach odpoczynku oraz wykluczeniu tzw. "nadciśnienia białego fartucha".

Jak wyżej wspomniano, nadciśnienie w ciąży zwykle nie daje żadnych objawów - jedynie kontrola ciśnienia tętniczego krwi może wykazać nieprawidłowości, co pozwoli wdrożyć odpowiednie leczenie i uniknąć groźnych powikłań.

Nadciśnienie w ciąży może wywołać u matki takie dolegliwości i zaburzenia, jak:

• zaburzenia krzepnięcia krwi;
• niewydolność krążenia;
• niewydolność nerek;
• krwawienia dokomorowe;
• uszkodzenie wątroby;
• pęknięcie wątroby.

U płodu może wystąpić niedotlenienie okołoporodowe, przedwczesne odklejenie się łożyska i przedwczesny poród (oraz wszystkie powikłania związane z wcześniactwem), a także hipotrofia, czyli zahamowanie wzrostu wewnątrzmacicznego.

W wyniku nadciśnienia może dojść także do poronienia, czyli śmierci płodu.

Wysokie ciśnienie w ciąży - kiedy do szpitala? Jeśli w ciąży pojawi się duże nadciśnienie, a także objawy stanu przedrzucawkowego, najlepiej jak najszybciej dotrzeć do szpitala. Lekarze mogą w takiej sytuacji indukować akcję porodową. Nie zawsze jednak płód jest na to dostatecznie rozwinięty.

Jeśli ciąża jest zbyt wczesna, matka powinna pozostać w szpitalu pod opieką lekarską, gdzie regularnie przeprowadzane są dokładne badania w celu monitorowania ciśnienia krwi matki i stanu dziecka, takie jak badanie krwi, moczu, KTG, USG.

Ciśnienie w ciąży należy obniżać za pomocą odpowiedniej diety oraz leków. Leki na ciśnienie w ciąży? W pierwszej kolejności przepisywana jest metyldopa, która niestety często nie jest dobrze tolerowana - wśród skutków ubocznych tego leku jest zmęczenie, bóle głowy i senność. Inne leki, które skutecznie oraz bezpiecznie kontrolują nadciśnienie w ciąży to m.in. labetalol i nifedypina o przedłużonych uwalnianiu.

Warto wiedzieć, że skutkiem stosowania leków na nadciśnienie może być zmniejszony przepływ krwi przez łożysko, co może ograniczać wzrost płodu.

Ponadto ciężarna powinna unikać soli i produktów mocno przetworzonych (chipsy, produkty gotowe, fast foody) oraz produktów zawierających np. glutaminian sodu. Zaleca się unikanie produktów konserwowych i wędzonych. Dobrze jest jeść produkty obniżające ciśnienie. Ważny jest również zdrowy styl życia.

Czynnikiem sprzyjającym wysokiemu ciśnieniu jest nadwaga i otyłość, dlatego należy stale kontrolować wagę w ciąży.