Niepożądane odczyny poszczepienne (NOP)
Niepożądane odczyny poszczepienne (NOP) to wszystkie negatywne reakcje organizmu na podaną szczepionkę. Szczepienia budują odporność na wiele chorób, tak zwaną pamięć odpornościową, ale mogą także wywołać pewne nieprzyjemne dolegliwości a także poważne powikłania. Są one jednak bardzo rzadkie. Najczęściej pojawiają się miejscowe odczyny poszczepienne w miejscu wkłucia, które dość szybko przechodzą same. Odczyny po szczepieniu mogą wynikać z indywidualnych predyspozycji organizmu oraz z nieprawidłowego podania szczepionki lub jej słabej jakości.
1. Miejscowe i ogólne odczyny poszczepienne
Najczęściej pojawiają się odczyny po szczepieniu na skórze, w miejscu wkłucia. Może to być niewielki obrzęk, zaczerwienienie i ból wokół wkłucia. W miejscu podania szczepionki po jakimś czasie od podania może się pojawić także bolesny siniak. Objawy te przechodzą zazwyczaj dość szybko. Wskutek podania szczepionki w rzadkich przypadkach może dojść do pojawienia się sączącej się przetoki nad węzłem chłonnym lub powiększenie się węzłów chłonnych. Zdarza się także, że wokół miejsca wkłucia pojawia się ropień, owrzodzenie czy naciek. Dzieje się tak wskutek nieprawidłowego podania szczepionki, na przykład podskórnego zamiast śródskórnego podania szczepienia BCG.
Po szczepieniu może dojść także do łagodnych dolegliwości ogólnych, takich jak gorączka, bóle stawów, bóle głowy, złe samopoczucie. U niektórych osób może się pojawić także odczyn uczuleniowy w formie wysypki, ale w przypadku uczulenia dochodzi także do wstrząsu anafilaktycznego. Taka silna reakcja pojawia się od razu po podaniu szczepionki. Dziecko po szczepieniu może mieć także objawy swoiste dla choroby, na którą zostało zaszczepione, ale o znacznie łagodniejszym nasileniu niż normalnie.
2. Odczyny poszczepienne ośrodkowego układu nerwowego
Grupa odczynów poszczepiennych ze strony układu nerwowego to dość rzadkie powikłania po szczepieniu. Zalicza się do nich zarówno pewne izolowane objawy, jak i choroby. Objawy neurologiczne, które mogą wystąpić po szczepieniu to na przykład drgawki. Wskutek szczepienia może dojść do różnego rodzaju uszkodzeń mózgu, czyli encefalopatii.
Po szczepieniu doustnym przeciw poliomyelitis może dojść do tak zwanego poliomyelitis poszczepiennego. Objawia się niedowładami lub porażeniem. Zespół Guillaina-Barrégo także może być powikłaniem poszczepiennym, a skutkuje uszkodzeniem nerwów i niedowładami. Powikłania poszczepienne to również zapalenie mózgu i zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
3. Pozostałe niepożądane odczyny po szczepieniu
Powikłanie poszczepienne u niemowląt to, tzw. krzyk mózgowy (nieutulony płacz), który rozpoczyna się po kilku godzinach od podania szczepienia. Płacz dziecka może trwać ponad 3 godziny. Po szczepieniu DTP u niemowląt może dojść do, tzw. zespołu hipotensyjno-hiporeaktywnego. To stan trwający nawet do 36 godzin objawiający się silnie obniżonym ciśnieniem tętniczym. Charakterystyczne są także inne objawy, takie jak obniżone napięcie mięśniowe, brak apetytu i brak kontaktu z otoczeniem. Dość rzadko występujące są zapalenia, np. ślinianek czy jąder a także małopłytkowość.