Przyczyny i sposoby na zwalczenie omdleń w ciąży

Omdlenie trwa krótko – zwykle 5-15 sekund (sporadycznie trochę dłużej), po czym następuje samoistny pełny powrót świadomości, bez konsekwencji dla układu neurologicznego. Należy je odróżnić od innych schorzeń, np. napadu padaczkowego, hipoglikemii, udaru mózgu, zatrzymania krążenia i oddechu.

Głównym powodem pojawienia się problemu jest podniesiony poziom hormonów we krwi, który powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych. Pomaga to w lepszym przepływie krwi do dziecka, ale spowalnia jej powrót do serca. To sprawia, że ciśnienie krwi matki obniża się, mniej krwi dociera do mózgu i powstają wtedy zawroty głowy i omdlenia.

Innym powodem występowania omdleń w ciąży jest zbyt niski poziom cukru we krwi, który może pojawić się, gdy ciało przystosowuje się do nowej sytuacji. Kobiety, które mają anemię w ciąży lub żylaki, mogą być bardziej narażone na zawroty głowy od innych. 

Zawroty głowy mogą również wystąpić w późniejszym okresie ciąży, gdy kobieta leży na plecach, przez co masa dziecka uciska żyłę główną dolną. Co więcej, jeśli kobieta długo pozostaje w takiej pozycji, problem może się nasilić. Może to prowadzić do stanu zwanego zespołem hipotensyjnym w pozycji leżącej – dochodzi wtedy do zwiększenia częstości akcji serca, może pojawić się lęk, silne nudności, zawroty głowy itp. Zaleca się, aby ciężarne spały na boku, a nie na plecach. Mogą też spać z poduszką umieszczoną pod plecami i biodrami.

Omdlenia w ciąży może także spowodować zbyt gwałtowna zmiana pozycji. Gdy kobieta siedzi, krew ma tendencję do gromadzenia się w niższych partiach ciała. Jeżeli osoba nagle wstanie, krew nie zdąży wrócić do serca. Powoduje to spadek ciśnienia i może prowadzić do zawrotów głowy. Jednym ze sposobów zapobiegania takim dolegliwościom jest unikanie w ciąży gwałtownego wstawania lub podnoszenia się z krzesła. Należy wstawać tak, by umożliwić dotarcie krwi do mózgu z kończyn dolnych.

Omdleniom i zawrotom głowy można przeciwdziałać. Oto kilka wskazówek, które mogą pomóc:

• spożywać regularne posiłki – należy unikać długich przerw pomiędzy nimi, najlepiej jeść mniej a częściej;
• zmieniać pozycję, gdy kobieta poczuje, że ma zawroty głowy lub może dojść do omdlenia – najlepsza pozycja do spania dla ciężarnych to ułożenie na lewym boku z prawą ręką uniesioną do góry. W ten sposób krew lepiej krąży w organizmie;
• unikanie spania na plecach;
• unikanie nagłych zmian pozycji – należy podnosić się i siadać powoli, szczególnie gdy kobieta wychodzi z wanny;
• należy unikać gorących kąpieli i pryszniców – chłodniejsza woda może zaś przynieść ulgę;
• stosować suplementację diety;
• nosić swobodne i wygodne ubrania.

Jeśli kobieta czuje, że może dojść do omdlenia i utraty przytomności, powinna:

• usiąść i pochylić się, aby głowa znajdowała się między kolanami lub położyć się z uniesionymi nogami, by krew lepiej dopłynęła do mózgu;
• oddychać głęboko i spokojnie;
• rozluźnić ubranie;
• napić się wody lub soku;
• otworzyć okno i pozwolić na swobodną cyrkulację powietrza;
• zjeść coś lub chociaż possać cukierek, zjeść ciastko.

Ważne jest, aby poinformować lekarza o sytuacji, w której doszło do niedotlenienia i omdlenia. Szczególnie gdy towarzyszy im krwawienie z pochwy lub ból brzucha, a także gdy dołączą się takie objawy, jak zaburzenia widzenia, bóle głowy, palpitacje. Mogą to być to na przykład oznaki przewlekłej anemii w ciąży, a omdlenia połączone z nadmiernym pragnieniem – cukrzycy ciążowej. Poza tym niekontrolowany upadek, jaki może nastąpić podczas nagłej utraty przytomności, może spowodować uraz mechaniczny, tj. złamanie ręki, wstrząs mózgu, uraz głowy itp.

Źródła

1. Hanretty K. P. Położnictwo, Urban & Partner, Wrocław 2006, ISBN 83-89581-34-5
2. Dudenhausen J. Położnictwo praktyczne i operacje położnicze, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010, ISBN 978-83-200-4032-6
3. Czech A., Tatoń J. Diagnostyka internistyczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005, ISBN 83-200-3156-7
4. Kokot F. (red.), Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006, ISBN 83-200-3368-3