Zaburzenia cyklu menstruacyjnego
Zaburzenia cyklu menstruacyjnego – jak wynika z badań statystycznych – dotyczą co piątej kobiety w Polsce. Zaburzenia miesiączkowania można wewnętrznie podzielić na trzy grupy: zaburzenia rytmu miesiączkowania, zaburzenia obfitości miesiączkowania oraz dodatkowe krwawienia lub plamienia występujące pomiędzy cyklami. Na zaburzenia cyklu miesiączkowego duży wpływ ma działanie hormonów. Zachwiana równowaga hormonalna jest często spowodowana przez takie czynniki, jak silny stres, duży spadek wagi ciała, nagła zmiana klimatu, intensywna aktywność fizyczna czy przewlekłe infekcje narządów rodnych.
1. Przyczyny zaburzeń cyklu menstruacyjnego
Prawidłowy cykl miesiączkowy u kobiety powinien trwać 21-35 dni. Najczęściej jest to 28-31 dni. Jeśli cykle menstruacyjne są krótsze niż 21 dni lub przedłużają się i trwają więcej niż 35 dni, mówimy o tzw. cyklach nieregularnych. Cykl miesiączkowy jest regulowany poprzez aktywność hormonów, przede wszystkim estrogenów i progesteronu. Duży wpływ na regularność cyklów mają również hormony tarczycy, które są odpowiedzialne za pobudzanie czynności wydzielniczej jajników i prawidłowe jajeczkowanie. Jeśli stężenie hormonów tarczycy we krwi jest niskie, przysadka mózgowa zwiększa swoją aktywność i stymuluje tarczycę do produkcji hormonów. Wzrost aktywności przysadki nie pozostaje jednak bez wpływu na jajniki, które reagują wzmożoną produkcją estrogenów.
U kobiet z niedoczynnością tarczycy występuje nadmiar estrogenów, który może prowadzić do przedwczesnej lub opóźnionej menstruacji. W przypadku kobiet z niedoczynnością tarczycy, które starają się o dziecko, wskazane jest podjęcie leczenia u endokrynologa. Innym hormonem, który może mieć wpływ na zaburzenia cyklu miesiączkowego, jest prolaktyna. Hiperprolaktynemia, czyli nadmiar prolaktyny, może być przyczyną skracania lub wydłużania się cyklów. Ponadto, krwawienia miesiączkowe mogą być skąpe lub w ogóle zaniknąć.
Wysokie stężenie prolaktyny we krwi może doprowadzić do zaprzestania owulacji. Cykle stają się wtedy bezowulacyjne, co uniemożliwia zajście w ciążę. Nieprawidłowe cykle menstruacyjne są też często wynikiem nadwagi lub otyłości kobiety, chorób endokrynologicznych (niedoczynność lub nadczynność tarczycy, cukrzyca), a także przyjmowania niektórych leków – w szczególności leków psychotropowych.
2. Najczęstsze zaburzenia cyklu miesiączkowego u kobiet
Niepokojącym sygnałem już w okresie dojrzewania dziewczyny jest brak miesiączki po ukończeniu 17. roku życia. Pierwsza miesiączka jest niezwykle ważna, bo stanowi sygnał gotowości płciowej kobiety do posiadania potomstwa. To ona wyznacza początek cyklicznych przemian miesiączkowych w organizmie kobiety. Brak miesiączki po 17. roku życia może być spowodowany grubą i silnie umięśnioną błoną dziewiczą, która nie przepuszcza złuszczającej się śluzówki macicy. Czasami za jej brak odpowiada niedorozwój narządów płciowych, np. macicy albo pochwy.
Kolejnym częstym zaburzeniem miesiączkowania u kobiet jest zmniejszenie się obfitości krwawień i nieregularność cyklów. Za te zaburzenia menstruacyjne odpowiada przeważnie niskie stężenie żeńskich hormonów płciowych we krwi. Estrogeny i progesteron w zbyt małych ilościach słabo oddziałują na błonę śluzową macicy, więc proces złuszczania się śluzówki i powodowanie krwawienia miesięcznego zajmuje hormonom sporo czasu.
Za nieprawidłowości w cyklu miesiączkowym uważa się również bardzo obfite i częste miesiączki. Obfita miesiączka to taka, która trwa ponad 10 dni, zawiera dużo skrzepów i ma intensywne, czerwone zabarwienie. Za jej występowanie odpowiada niezrównoważone stężenie estrogenów i progesteronu. Estrogeny pobudzają śluzówkę macicy do wzrostu, natomiast progesteron powoduje jej zanik. Jeśli estrogeny przeważają, mogą skutkować przerostem endometrium. Rozrośnięta błona śluzowa macicy, łuszcząc się, wywołuje bardzo obfite miesiączki.
Obfite krwawienia miesiączkowe mogą być również skutkiem poważnych schorzeń układu rozrodczego, np. mięśniaków macicy czy nowotworu trzonu macicy. Niekiedy za obfite miesiączki odpowiada niedoczynność tarczycy, zaburzenia krzepliwości krwi lub stosowanie wkładki wewnątrzmacicznej. Zlekceważenie obfitych krwawień może grozić zakażeniem jajowodów i macicy.
Krwawienia lub plamienia występujące w połowie cyklu mogą być objawem owulacji i wtedy nie są powodem do niepokoju. Czasami jednak za dodatkowe krwawienia w cyklu odpowiedzialne są mięśniaki macicy lub polipy macicy. Krwawienia między miesiączkami mogą być również wynikiem chorób wenerycznych, chorób tarczycy lub nowotworów narządów rodnych. Plamienia po miesiączce mogą być wywoływane przez stany zapalne śluzówki macicy, polipy macicy, torbiele jajników czy nowotwory narządów płciowych. Torbiele jajników mogą dawać takie objawy, jak bóle podbrzusza, uczucie parcia na mocz, brak miesiączki czy odczuwanie bólu w czasie stosunku. Każde odchylenie od regularności cyklu należy konsultować z ginekologiem.