Zespół nerczycowy – przyczyny, objawy, rozpoznanie i leczenie
Zespół nerczycowy to choroba związana ze zbyt dużą utratą przez nerki białka, które jest wydalane wraz z moczem. Odpowiadają za to różne choroby tak nerek, jak i schorzenia ogólnoustrojowe. Jakie są objawy patologii? Na czym polega leczenie?
1. Co to jest zespół nerczycowy?
Zespół nerczycowy jest pojęciem odnoszącym się do objawów chorobowych oraz nieprawidłowości w badaniach laboratoryjnych wywołanych nadmierną nieskompensowaną utratą białka z moczem.
Istotą choroby jest to, że w zmienionych chorobowo kłębuszkach białka osocza, głównie albuminy, ulegają przesączeniu i są wydalane wraz z moczem. To ma negatywny wpływ na funkcjonowanie całego organizmu.
2. Objawy zespołu nerczycowego
Zespół nerczycowy to choroba definiowana jako białkomocz przekraczający zdolności kompensacyjne ustroju (mówi się o nim, gdy szybkość utraty białka przez nerki jest większa niż wytwarzanie przez wątrobę nowych białek), któremu towarzyszy obniżone stężenie albumin i podwyższone stężenie lipidów we krwi oraz obecność obrzęków
Jakie są objawy zespołu nerczycowego? Należy do nich:
- białkomocz nerczycowy (w przypadku zespołu nerczycowego utrata białka z moczem przekracza 3,5 g na dobę lub 50 mg na kilogram masy ciała na dobę),
- hipoalbuminemia (małe stężenie białka całkowitego i albuminy),
- hiperlipidemia (podwyższone stężenie lipidów we krwi),
- obrzęki i przesięki do jam ciała. Niskie stężenie białka we krwi oraz zatrzymywanie sodu przez nerki prowadzą do gromadzenia się wody w organizmie, oraz powstawania obrzęków.
Symptomy i dolegliwości chorobowe rozwijają się w przebiegu nadmiernej utraty białka z organizmu wraz z moczem. Pierwszym i najbardziej charakterystycznym dla zespołu nerczycowego objawem są obrzęki podudzi oraz obrzęki wokół oczu i na twarzy. Typowe dla nich jest to, że występują z przerwami, pojawiają się rano i powiększają w czasie stania. Czasem dochodzi do gromadzenia się płynu w jamie brzusznej (wodobrzusze) i jamach opłucnej.
Objawem zespołu nerczycowego może być również pienienie się moczu, bladość oraz wzmożone pragnienie, osłabienie, brak apetytu, a następstwem nadciśnienie tętnicze, niewydolność nerek, zakażenie oraz zakrzepica żylna lub tętnicza.
3. Przyczyny zespołu nerczycowego
Jakie są przyczyny zespołu nerczycowego? Wyróżnia się dwie główne grupy przyczyn zespołu nerczycowego. Dzieli się je na przyczyny pierwotne oraz przyczyny wtórne.
Postać pierwotna choroby jest związana z uszkodzeniami tkanek budujących nerki. I tak przyczyny pierwotnego ZN to:
- nefropatia błoniasta,
- zakrzepica żył nerkowych,
- zmiana minimalna (MCD),
- mezangiokapilarne kłębuszkowe zapalenie nerek, mezangialne kłębuszkowe zapalenie nerek.
Do zespołu nerczycowego może jednak doprowadzić każdy stan chorobowy przebiegający z białkomoczem. Wtórny ZN rozwija się wskutek uszkodzenia kłębuszka nerkowego w przebiegu innych schorzeń, takich jak na przykład:
- zakażenie bakteryjne (kiła, gruźlica),
- zakażenie wirusowe (EBV, CMV, RSV, HBV, HCV, HIV),
- alergen (np. pyłki roślin),
- ukąszenia owadów i węży,
- układowe zapalenia naczyń,
- choroby o podłożu autoimmunologicznym (np. toczeń rumieniowaty układowy, reumatoidalne zapalenie stawów),
- choroby metaboliczne (np. cukrzyca),
- nowotwory (chłoniaki, białaczki limfatyczne)
- zatrucia metalami ciężkimi,
- długotrwałe stosowanie niektórych leków, w tym niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), antybiotyków i leków stosowanych w leczeniu nadciśnienia tętniczego.
Zespół nerczycowy u dzieci najczęściej wywołuje submikroskopowe kłębuszkowe zapalenie nerek. U dorosłych przyczyny są bardziej zróżnicowane.
4. Zespół nerczycowy – leczenie i rozpoznanie
Aby zdiagnozować zespół nerczycowy, konieczne jest badanie lekarskie (wywiad i badanie fizykalne, obserwacja obrzęków) oraz badania laboratoryjne moczu i krwi. Chorobę rozpoznaje się, gdy wyniki wskazują na białkomocz (zwykle >300 mg/dl, utrata białka z moczem >3,5 g na dobę), małe stężenie białka całkowitego i albuminy, duże stężenie cholesterolu całkowitego i LDL.
Kolejnym krokiem jest ustalenie, jaka choroba nerek doprowadziła do rozwoju zespołu nerczycowego, co może wymagać biopsji nerki. To ważne, ponieważ kluczowe jest leczenie przyczyny, która doprowadziła do uszkodzenia kłębuszków nerkowych.
W terapii zespołu nerczycowego wykorzystuje się leczenie immunosupresyjne, najczęściej steroidami oraz leki z grupy inhibitorów konwertazy angiotensyny lub bloker receptora angiotensynowego, także leki moczopędne czy obniżające stężenie cholesterolu (statyna). Konieczna jest specjalna dieta i ograniczenie soli do mniej łyżeczki na dobę. Podjęcie działań jest konieczne, ponieważ zlekceważony zespół nerczycowy zagrażać zdrowiu i życiu.
