Angina - objawy, leczenie i powikłania
Angina w języku potocznym często nazywana jest zapaleniem gardła, ale w gruncie rzeczy jest to ostre zapalenie migdałków podniebiennych i błony śluzowej gardła, wywołane przez paciorkowce z grupy A. To choroba zakaźna przenoszona drogą kropelkową. Przy anginie występuje silny ból gardła, utrudnione jest przełykanie, dokucza wysoka gorączka i czasami silny ból głowy. Migdałki stają się zaczerwienione i opuchnięte, a na ich powierzchni pojawiają się niewielkie, żółte plamki, czyli czopy. Choroba najczęściej atakuje latem - o tej porze roku bakterie mają świetne warunki do rozwoju, a częste zmiany temperatur obniżają odporność, zwłaszcza dzieci, ułatwiając zarazkom wnikanie do organizmu.
1. Objawy anginy
Angina jest zakażeniem ogólnoustrojowym, stąd objawy choroby nie ograniczają się wyłącznie do lokalnych zmian na migdałkach. Chorują przeważnie dzieci między 4. a 7. rokiem życia. Do zachorowań najczęściej dochodzi wiosną i latem, a doprowadzają do nich nagłe zmiany temperatury, np. jedzenie lodów czy picie schłodzonych napojów w upalne dni. Zakażeniu sprzyja też niedrożny nos i nawykowe oddychanie przez usta. Do głównych objawów anginy należą:
- bardzo wysoka gorączka,
- dreszcze gorączkowe,
- uczucie ogólnego rozbicia,
- osłabienie organizmu,
- brak apetytu,
- bóle kości i stawów,
- zmiany miejscowe na migdałkach, m.in. śluzowo-ropne naloty,
- rozpulchnienie i zaczerwienienie migdałków podniebiennych,
- powiększenie węzłów chłonnych w okolicy żuchwy,
- utrudnione połykanie,
- utrudniona mowa,
- silny ból gardła,
- przykry zapach z ust,
- wymioty,
- pobolewania brzucha.
2. Leczenie anginy
Antygeny bakteryjne przypominają niektóre antygeny znajdujące się w ciele człowieka. Stąd też istnieje ryzyko, że przeciwciała działające przeciw infekcji mogą atakować własne tkanki. Angina paciorkowcowa może prowadzić do groźnych powikłań, w tym schorzeń autoimmunologicznych, takich jak kłębuszkowe zapalenie nerek oraz gorączkę reumatyczną.
W leczeniu anginy konieczne jest niezwłoczne zastosowanie antybiotyków skutecznych przeciwko paciorkowcom z grupy A, najlepiej z grupy penicylin. Jeśli chory jest uczulony na ten lek, zaleca się zastosowanie makrolidów i klindamycyny. Leczenie powinno trwać około 10 dni.
W łagodzeniu bólu gardła pomocne mogą być tabletki do ssania i stosowanie ciepłych okładów na szyję. Ulgę choremu przynosi również płukanie gardła środkami o działaniu przeciwzapalnym, np. naparem z szałwii, rumianku lub jednoprocentowym roztworem soli kuchennej (jedna łyżeczka do herbaty na pół litra wody).
Jeśli dziecko silnie gorączkuje, zaleca się pozostanie w łóżku. Dla obniżenia temperatury ciała można stosować leki dostępne w aptekach bez recepty. U dzieci do 12. roku życia jako środków przeciwgorączkowych nie wolno stosować salicylanów, np. kwasu acetylosalicylowego, z uwagi na możliwość uszkodzenia wątroby.
Podczas terapii anginy należy pamiętać o lekkostrawnej diecie. Posiłki dla chorego powinny być rozdrobnione, najlepiej w formie papek, by nie drażnić obolałego gardła. Można podawać kaszki, grysiki, budyń, gotowane i przetarte owoce. Potrawy powinny być chłodne lub lekko ciepłe.
Przy gorączce wskazane jest picie dużej ilości płynów, np. lekko przestudzonej herbaty z cytryną i miodem. Jeśli zapalenie migdałków i gardła wywołane jest bakteriami z grupy paciorkowców, po przebytej chorobie zaleca się wykonanie podstawowych badań laboratoryjnych, czyli morfologii krwi, OB, badania ogólnego moczu i EKG.
3. Nawroty i powikłania anginy
U niektórych dzieci, zwłaszcza z obniżoną odpornością, zdarzają się nawroty anginy – nawet co dwa-trzy tygodnie. Jeśli infekcja powraca, należy zrobić wymaz z gardła, wykonać posiew i ustalić, jaki szczep bakterii wywołuje anginę. Wówczas w leczeniu choroby można precyzyjnie dobrać antybiotyk.
Można również posłużyć się metodą ASO służącą wykrywaniu obecności paciorkowców w organizmie, czyli oznaczyć przeciwciała przeciwko paciorkowcom w surowicy krwi. Dodatkowo należy wspomagać układ odpornościowy dziecka.
Nawracające zapalenia migdałków wymagają niekiedy konsultacji u laryngologa. W niektórych przypadkach rozważa się zabieg usunięcia migdałków.
Gdy leczenie anginy rozpocznie się zbyt późno lub gdy trwa ono zbyt krótko, możliwe jest wystąpienie powikłań. Najczęstsze z nich to ropień okołomigdałkowy i zagardłowy. Do ich rozwoju dochodzi na skutek przejścia zakażenia na ścianę gardła.
Ropa zbiera się między torebką migdałka a ścianą mięśniową gardła. Ropnie powstają najczęściej, gdy angina jest źle leczona, tzn. antybiotyk nie działa na dane szczepy bakterii lub dawka leku jest zbyt mała. W leczeniu ropnia konieczne jest nacięcie chirurgiczne i usunięcie ropnej wydzieliny. Dalsze leczenie polega na antybiotykoterapii przez około 12 dni.
Jakie powikłania mogą wystąpić po przebyciu anginy?
- zapalenie zatok przynosowych,
- zapalenie ucha środkowego,
- zapalenie węzłów chłonnych szyi,
- zapalenie wyrostka sutkowatego,
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
- zapalenie płuc,
- zapalenie nerek,
- znfekcyjne zapalenie wsierdzia.
Nawroty anginy zwykle wywołane są przez bakterie z grupy paciorkowców, które są bardzo zdradliwymi drobnoustrojami chorobotwórczymi, ponieważ pobudzają układ immunologiczny do produkcji przeciwciał, które mogą podstępnie atakować serce i nerki. Częstym powikłaniem nawracających zakażeń bakteryjnych bywa przerost migdałków. Objawami powikłania są uciążliwy katar, bóle głowy, trudności w oddychaniu i połykaniu.