Bezwodzie w ciąży. Przyczyny, objawy, leczenie

Bezwodzie w ciąży (łac. anhydramnion), podobnie jak małowodzie, to zbyt mała ilość wód płodowych w worku owodniowym. Jest to związane z zaburzeniami jego wytwarzaniem i wchłanianiem. Ta sytuacja jest groźna zarówno dla matki, jak i dla dziecka.

O tym, czy w worku owodniowym występuje prawidłowa ilość wód płodowych, określa lekarz prowadzący ciążę w czasie badania USG. Małowodzie jest rozpoznawane, gdy ilość wód płodowych w 32-36 tygodniu ciąży jest mniejsza niż 500 ml lub gdy indeks wód płodowych - wskaźnik AFI wynosi mniej niż 5-6.

Małowodzie może przerodzić się w bezwodzie - sytuację, w której praktycznie nie ma wód płodowych w worku owodniowym.

Wśród przyczyny zbyt małej ilości płynu owodniowego możemy wymienić zmniejszenie lub brak wydalania moczu przez płód. Może do tego dojść w wyniku niewykształcenia się u dziecka nerek, ale również wskutek przebycia przez matkę infekcji, przy czym agenezja (niewykształcenie się) nerek to wada letalna, która uniemożliwia dziecku przeżycie po narodzinach.

Małowodzie może wynikać także z niewydolności krążenia u dziecka, jak również niewydolności łożyska, co prowadzi do wewnątrzmacicznego zahamowania wzrastania. Do bezwodzia lub małowodzia może dojść także w przypadku wystąpienia zespołu przetoczenia między płodami (TTTS).

Do przyczyn małowodzia możemy zaliczyć także problemy z połykaniem u dziecka, które mogą wystąpić w wyniku atrezji przełyku i dwunastnicy, przepukliny przeponowej lub wad twarzoczaszki, takich jak rozszczep podniebienia lub wargi.

Przyczyną małowodzia lub bezwodzia może być również zbyt wczesne odpłynięcie wód płodowych. Sytuacja ta może nastąpić tównież w wyniku inwazyjnych procedur medycznych, jak np. amniopunkcja.

Kobieta w ciąży w rzadkich przypadkach może nie odczuwać objawów bezwodzia, jednak zwykle symptomy zbyt małej ilości wód płodowych są mocno odczuwalne, a nawet bolesne.

Ponadto w przypadku małowodzia wielkość brzucha ciężarnej oraz przyrost jej masy ciała jest zbyt niski w stosunku do wieku ciąży. Dodatkowo jeśli dochodzi do przedwczesnego odpłynięcia płynu owodniowego, ciężarna powinna zauważyć sączenie się wod płodowych z dróg rodnych.

Potencjale skutki bezwodzia mogą być poważne i obejmują:

• zwiększone ryzyko zaburzeń rytmu serca płodu;
• ryzyko wystąpienia zielonych wód płodowych;
• otrzymanie niższej punktami w skali Apgar;
• ucisk na pępowinę i możliwe niedotlenienie płodu;
• deformacje kończyn;
• hipoplazję płuc;
• hipotrofię płodu.

W przypadku wystąpienia małowodzia lub bezwodzia stosowana jest amnioinfuzja - uzupełnienie ilości płynu owodniowego poprzez podawanie ciężarnej poprzez powłoki brzuszne roztworu soli fizjologicznej oraz glukozy.

Zwykle skuteczniejsze jest jednak leczenie przyczynowe. Gdy za niewłaściwą ilość wód płodowych odpowiada zespół przetoczenia między płodami, przeprowadzana jest fetoskopowalaserowa okluzja naczyń, które łączą bliźnięta.

Jeśli przyczyną jest przepuklina przeponowa, bezwodzie leczone jest poprzez leczenie operacyjne jeszcze w czasie życia płodowego, określane jako wewnątrzmaciczna okluzja tchawicy płodu.

Nie zostało udowodnione, że przyjmowanie przez ciężarną większej ilości płynów wpływa na zwiększenie ilości płynu owodniowego. W przypadku przedwczesnego odpłynięcia wód płodowych zaś zwykle wdrażana jest antybiotykoterapia oraz indukcja porodu.