Cukrzyca wtórna – jak ją rozpoznać i leczyć?
Cukrzyca wtórna rozwija się na skutek stosowanych leków lub jako konsekwencja schorzeń takich jak mukowiscydoza. Jej istotą jest nieprawidłowa glikemia, za którą są odpowiedzialne choroby trzustki, niektóre schorzenia genetyczne i leki zaburzające metabolizm węglowodanów.
1. Co to jest cukrzyca wtórna?
Cukrzyca wtórna to jedna z rzadkich postaci cukrzycy – przewlekłej choroby metabolicznej. Diagnozuje się ją u 2–3 proc. chorych. Symptomem cukrzycy wtórnej jest, tak jak w przypadku cukrzycy typu 1 i 2, podwyższony poziom cukru we krwi. Objawy i kryteria służące rozpoznaniu są takie same jak w przypadku cukrzycy młodzieńczej i cukrzycy insulinoniezależnej.
2. Przyczyny cukrzycy wtórnej
W grupie przyczyn cukrzycy wtórnej wskazuje się:
- niedobór insuliny, hormonu produkowanego przez trzustkę, który obniża stężenie cukru we krwi,
- zaburzenia genetyczne,
- niektóre choroby,
- zaburzenia hormonalne,
- stosowane leki u osób z insulinoopornością, takie jak m.in. hormony tarczycy, kwas nikotynowy, glikokortykosteroidy i beta-mimetyki,
- zakażenia, które niszczą komórki beta produkujące insulinę, takie jak cytomegalia, zakażenie adenowirusem i świnka.
Na skutek zaburzeń genetycznych w obszarze genów, które są odpowiedzialne za produkcję insuliny w trzustce, czyli komórek beta wysp trzustkowych, niedostateczna ilość insuliny prowadzi do utrzymywania się wysokiego stężenia glukozy we krwi. Komórki te mogą produkować też wadliwe cząsteczki hormonu, które gorzej spełniają swoją funkcję regulacyjną. Objawem zaburzeń genetycznych jest insulinooporność o zróżnicowanym nasileniu (obniżona tolerancja węglowodanów).
Choroby, takie jak schorzenia trzustki, mukowiscydoza, hemochromatoza, również przyczyniają się do rozwoju cukrzycy. Do uszkodzenia organu, który odpowiada za wydzielanie insuliny, dochodzi na skutek urazu mechanicznego,raka trzustki i zapalenia tego narządu. Aby wystąpiła cukrzyca wtórna, uszkodzenie tego organu musi być znaczne.
To też warto wiedzieć
Z kolei mukowiscydoza prowadzi do zwiększonej gęstości soku trzustkowego, który może zablokować przewody trzustkowe, czego konsekwencją jest zapalenie trzustki prowadzące do rozwoju cukrzycy. Natomiast istotą hemochromatozy jest nieprawidłowy przebieg metabolizmu żelaza, którego nadmiar prowadzi do uszkodzenia narządów. Jeśli zniszczone zostaną komórki beta trzustki, rozwija się cukrzyca wtórna.
Niektóre zaburzenia hormonalne (akromegalia, czyli zwiększone wydzielanie hormonu wzrostu, i zespół Cushinga, nadmiar glikokortykosteroidów) powodują hiperglikemię. W tej grupie przyczyn cukrzycy pojawia się również guz chromochłonny, ponieważ nowotwór skutkuje produkcją hormonów oddziałujących na metabolizm węglowodanów.
3. Jak leczyć cukrzycę wtórną?
Zalecana metoda leczenia cukrzycy wtórnej jest uzależniona od czynnika, który ją spowodował. Leki przeciwcukrzycowe i insulinę stosuje się, gdy rozwinęła się choroba, która trwale uszkodziła trzustkę. Jeżeli cukrzycę wtórną wywołały przyjmowane preparaty (na przykład sterydy), zazwyczaj choroba ustępuje, gdy pacjent przestaje je stosować.