Fosfataza zasadowa (fosfataza alkaliczna, Falk, FAL, FZ, ALP) - co to jest? Normy
Fosfataza zasadowa jest to enzym, który występuje w każdej tkance organizmu. Najbardziej aktywna jest w komórkach kości, nerek, wątroby, dróg żółciowych, błony śluzowej jelit, a także w komórkach wątroby, dróg żółciowych, kości, błony śluzowej jelita, nerek oraz łożyska u kobiet w ciąży.
Fosfataza zasadowa - typy i normy
Fosfataza zasadowa - typy i normy
Fosfataza zasadowa, inaczej fosfataza alkaliczna lub ALP, to enzym występujący w naszych tkankach. Istnieje kilka podtypów:
- idoenzym kostny,
- wątrobowy,
- jelitowy,
- łożyskowy.
Normy fosfatazy zasadowej (ALP) w badaniu biochemicznym różnią się w zależności od wieku i wynoszą:
Fosfataza zasadowa - normy
- całkowita aktywność - 580-1400 nmol/l/s,
- frakcja kostna - 50-60 proc. całkowitej aktywności enzymu,
- frakcja wątrobowa - 10-20 proc. całkowitej aktywności enzymu,
- frakcja jelitowa stanowiąca 30 proc. całkowitej aktywności enzymu.
Normy ALP ze względu na płeć i wiek:
dzieci do lat 9:
- 1-3 lata - 145-320 U/l,
- 4-6 lat - 150-380 U/l,
- 7-9 lat - 175-420 U/l,
chłopcy 9-19 rok życia:
- 10-11 lat - 135-530 U/l,
- 12-13 lat - 200-495 U/l,
- 14-15 lat - 130-525 U/l,
- 16-19 lat - 48-261 U/l,
dziewczynki 9-19 rok życia:
- 10-11 lat - 130-560 U/l,
- 12-13 lat - 105-420 U/l,
- 14-15 lat - 70-230 U/l,
- 16-19 lat - 40-136 U/l,
dorośli:
- 30-120 U/l.
Wartość prawidłowa ALP jest wyższa u dzieci w okresie dojrzewania oraz u kobiet w ciąży (łożysko wydziela ten enzym)
Warto zauważyć, że frakcja kostna stanowi 50-60 proc. całkowitej aktywności enzymu, frakcja wątrobowa to 10-20 proc. całkowitej aktywności enzymu, natomiast frakcja jelitowa stanowi 30 proc. całkowitej aktywności enzymu.
O czym świadczy podwyższony poziom ALP (fosfatazy zasadowej)?
Podwyższony poziom fosfatazy alkalicznej (Falk, FAL, FZ, ALP) może mieć wiele przyczyn, np:
- choroby kości, takie jak krzywica, osteomalacja, choroba Pageta, nowotwory pierwotne (kostniakomięsak, szpiczak mnogi) i przerzutowe (np. częste przerzuty raka prostaty do kości), złamania kości w trakcie gojenia,
- nowotwory m.in. dwunastnicy, wątroby oraz dróg żółciowych,
- niedobór witaminy D, wapnia lub fosforu,
- mononukleoza zakaźna,
- wtórna nadczynność przytarczyc związana z zaburzonym metabolizmem witaminy D,
- choroby nerek,
- niewydolność serca, zawał serca,
- cholestaza wewnątrz- i zewnątrzwątrobowa,
- cytomegalia u niemowląt,
- długotrwałe leczenie furosemidem, zatrucie lekami, takimi jak werapamil, karbamazepina, allopurynol, erytromycyna,
- choroby wątroby i dróg żółciowych: żółtaczka zastoinowa, zapalenie pęcherzyka i dróg żółciowych, pierwotna marskość żółciowa, marskość wątroby, stłuszczenie wątroby, sarkoidoza,
- nadczynność przytarczyc,
- choroby przewodu pokarmowego: wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego i Crohna, celiakia,
- nowotwory wątroby, jelit, trzustki, płuc.
Podwyższony poziom fosfatazy zasadowej występuje naturalnie w III trymestrze ciąży, u wcześniaków i w okresie dojrzewania.
Obniżony poziom fosfatazy zasadowej (ALP)
Spadek poziomu fosfatazy alkalicznej to hipofosfatazenia. Przyczyną może być:
- niedożywienie,
- celiakia,
- szkorbut,
- nadmierny podaż witaminy D,
- osteoporoza u kobiet po menopauzie,
- niedobór cynku lub magnezu,
- kretynizm,
- zespół mleczko-alkaliczny,
- niedoczynność tarczycy,
- przyjmowanie niektórych preparatów (np. kortykosteroidów),
- wrodzona hipofosfatyzacja.
Każdy wynik badania fosfatazy zasadowej, jeżeli odbiega od normy, warto skonsultować ze specjalistą.
Treści w naszych serwisach służą celom informacyjno-edukacyjnym i nie zastępują konsultacji lekarskiej. Przed podjęciem decyzji zdrowotnych skonsultuj się ze specjalistą.
