Grzybica - przyczyny, objawy, rodzaje, diagnostyka i leczenie

Grzybica jest to infekcja wywołana przez różnego rodzaju szczepy grzybów. Kolonizują one zwykle zewnętrzne warstwy skóry, także owłosionej, oraz paznokcie – są to wtedy grzybice powierzchowne. Dostają się do naskórka zwykle przez drobne uszkodzenia. Rzadziej dochodzi do zakażenia poprzez wdychanie zarodników grzyba do płuc, co wywołuje grzybicę narządową. Ma to miejsce u osób z zaburzeniami układu odpornościowego. Czy grzybica skóry swędzi? Jak leczyć grzybicę?

1. Co to jest grzybica?

Grzybica to choroba zakaźna, wywołana przez chorobotwórcze grzyby. Rozwojowi tej choroby sprzyja wilgotny, ciepły klimat. Jest bardzo zaraźliwa - jedna osoba chorująca na grzybicę może być źródłem zakażenia dla całej rodziny.

Czy grzybica jest uleczalna? Grzybica jest chorobą, którą da się wyleczyć, jednak leczenie trwa bardzo długo oraz istnieje ryzyko jej nawrotu.

2. Grzybica - rodzaje

Wyróżniamy dwa ogólne rodzaje grzybicy:

Zobacz film: "Czym jest grzybica?"

• grzybice powierzchowne - zwykle występują na skórze, zarówno owłosionej, jak i nieowłosionej, na paznokciach, błonach śluzowych; jest to m.in. grzybica jamy ustnej, grzybice skóry np. na plecach, grzybica na skórze głowy, grzybica paznokci, grzybica penisa;
• grzybice głębokie (układowe - narządowe i uogólnione), jest to m.in. grzybica przełyku, grzybica płuc, grzybica dróg moczowych, grzybica mózgu, grzybica zatok sitowych obocznych nosa, grzybica ogólnoustrojowa.

Grzybice głębokie pojawiają się rzadziej, jednak wywołują cięższe dolegliwości, a nawet mogą doprowadzić do śmierci chorego.

3. Grzybica - przyczyny

Przyczyny grzybicy? Wśród przyczyn tej choroby możemy wymienić:

• kandydozę - najczęściej spotykanym drobnoustrojem w organizmie człowieka jest Candida albicans, która wywołuje tzw. kandydozę skóry gładkiej i błon śluzowych, oraz narządów wewnętrznych, węzłów chłonnych i ośrodkowego układu nerwowego;
• mukormikozę - do innych drobnoustrojów zaliczamy grzyby strzępkowe z rzędu Mucorales, z rodzajów Rhizopus, Absidia i Mucor;
• kryptokokozę - grzybica wywoływana jest również przez inne grzyby drożdżopodobne, a spośród nich szczególnie niebezpieczny jest Cryptococcus neoformans, wywołujące kryptokokozę skóry i narządów wewnętrznych; u osób ze zmniejszoną odpornością może wywołać zapalenie opon mózgowych oraz zapalenie mózgu;
• aspergilozę - grzybica może być wywołana przez kropidlaki, wywołujące m.in. infekcje układu oddechowego, żołądka, jelit i przełyku.

4. Grzybica - objawy

Symptomy grzybicy są zależne od jej rodzajów. Objawy grzybicy skóry to początkowo swędzące i piekące maleńkie pęknięcia, skóra wokół nich staje się biaława, rozpulchniona i wilgotna.

Wraz z rozwojem choroby skóra pokrywa się drobnymi, złuszczającymi się pęcherzykami. Łatwo pęka i jest podatna na zakażenia bakteryjne. Występuje ból, nieprzyjemna woń i pieczenie. Zwlekanie z rozpoczęciem leczenia może sprawić, że grzybica u ludzi przeniesie się na inne części ciała.

W przypadku grzybicy ogólnoustrojowej występują objawy takie jak:

• osłabienie;
• długotrwałe zmęczenie;
• zaburzenia koncentracji;
• wzdęcia;
• zmiany grzybicze na skórze;
• bóle stawów;
• biegunka i zaparcia;
• inne infekcje.

Objawy te nie są charakterystyczne, dlatego też rozpoznanie grzybicy nie jest łatwe.

5. Grzybica - diagnostyka

Aby zdiagnozować grzybicę wykonuje się następujące badania:

• badania mikrobiologiczne (posiewy);
• badania mikroskopowe (np. fragmentu paznokci, łusek naskórkowych, włosów);
• badania serologiczne (wykrywające przeciwciała i antygeny);
• badania obrazowe (np. rentgen w przypadku grzybic układowych).

6. Czy grzybica jest zaraźliwa?

Jak wyżej wspomniano, choroby grzybicze są wysoko zaraźliwe. Wywoływane są przez grzyby chorobotwórcze. Możemy wyróżnić około 200 tysięcy gatunków grzybów, choć jedynie około 150 z nich może wywołać chorobę.

Grzyby chorobotwórcze dzielimy na trzy podstawowe grupy:

• grzyby drożdżopodobne;
• pleśnie;
• dermatofity.

7. Grzybica - zapobieganie

Jak zapobiegać grzybicy? Oto kilka zasad:

• zawsze korzystajmy z własnego ręcznika i innych akcesoriów higienicznych, takich jak gąbka do ciała, pilniczek do paznokci, obcinaczka lub tarka do stóp;
• po kąpieli osuszajmy skórę, zwłaszcza w okolicach wyprzeniowych, jak pachwiny, fałdy skórne oraz między palcami stóp;
• przebywając w saunach, sanatoriach, pływalniach, zakładajmy na stopy klapki;
• należy regularnie czyścić urządzenia sanitarne, takie jak prysznic, umywalka, muszla klozetowa, szczególnie jeśli są współdzielone z innymi osobami;
• nie pożyczajmy obuwia, nie przymierzajmy butów w sklepie na gołą stopę;
• starajmy się unikać kontaktu z bezdomnymi zwierzętami;
• należy leczyć grzybicę u każdego zarażonego członka rodziny;
• powinniśmy przeprowadzać kontrolę weterynaryjną u domowych zwierząt futerkowych;
• pamiętajmy o profilaktycznej terapii miejscowej u osób z nadmierną potliwością stóp.

Profilaktyka grzybicy zalecana jest nie tylko w celu niedopuszczeniu do pierwszego zakażenia, ale również, by zapewnić ochronę przed ponownym zakażeniem po wyleczeniu.

8. Grzybica - leczenie

Grzybica - jak leczyć tę chorobę? W przypadku pojawienia się grzybicy należy skonsultować się z dermatologiem. Nie powinniśmy podejmować się samodzielnego leczenia tej choroby, ponieważ najczęściej skutkuje to jej nawrotem.

W przypadku grzybicy zewnętrznej początkowo stosujemy leczenie miejscowe, które polega na smarowaniu zakażonego miejsca lekiem w maści lub w kremie.

Jeśli tego rodzaju kuracja nie przynosi oczekiwanych rezultatów, wdrażane jest leczenie grzybicy doustne, w której stosuje się preparaty codziennie lub przez np. jeden tydzień w miesiącu (leczenie metodą pulsową).

Tego rodzaju leczenie trwa 2-3 miesiące i jest w pełni skuteczne.

9. Kiedy powinno się skonsultować z lekarzem w przypadku podejrzenia grzybicy?

Jeśli zaobserwujemy ww. wymienione objawy grzybicy, takie jak m.in. zmiany na skórze, pęknięcia skóry między palcami nóg, czy zauważymy, że paznokcie zmieniają barwę i się kruszą, powinniśmy zgłosić się do lekarza w celu przeprowadzenia diagnostyki w kierunku tej choroby.

10. Czy istnieją czynniki ryzyka zwiększające prawdopodobieństwo wystąpienia grzybicy?

Na grzybicę są podatne osoby cierpiące na niektóre przewlekłe choroby, takie jak cukrzyca. Grzybica występuje szczególnie często u osób długotrwale leczonych antybiotykami.

Ma to związek z faktem, że podczas stosowania tego typu leków organizm jest pozbawiany bakterii chorobotwórczych oraz tych, które wspomagają utrzymywanie równowagi we florze bakteryjnej. Podobnie dzieje się w przypadku leczenia kortykosterydami i lekami immunosupresyjnymi (np. po przeszczepie).

Na grzybicę szczególnie narażone są osoby z zaburzoną odpornością (np. w wyniku zakażenia wirusem HIV), a także osoby mające niedobory witamin z grupy B. W przypadku grzybicy pachwin czynnikiem predysponującym jest także otyłość.

Zakażenie grzybicze skóry może pojawić się, jak wspomnieliśmy wcześniej, w wyniku nieprzestrzegania higieny osobistej, szczególnie na basenach i w saunach. Dochodzi wtedy często do infekcji grzybiczych stóp i paznokci. Aby tego uniknąć, należy nosić klapki, używać tylko własnego, czystego ręcznika i dokładnie wycierać skórę, szczególnie między palcami.