Zapalenie opon mózgowych u dzieci - przyczyny, objawy, leczenie

Zapalenie opon mózgowo - rdzeniowych (zwyczajowo nazywane zapaleniem opon mózgowych) to choroba dotycząca przestrzeni podpajęczynówkowej, opony miękkiej i przylegających tkanek mózgowia. Zależnie od czynnika, który wywołuje zapalenie, możemy wyróżnić kilka rodzajów tej choroby.

W wirusowym zapaleniu opon mózgowych zwykle przebieg jest pomyślny. Znacznie gorsze rokowanie ma miejsce w przypadku zakażenia bakteryjnego - w tym wypadku przebieg jest agresywny i może prowadzić do nieodwracalnych uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego; 20 proc. pacjentów z tego rodzaju zakażeniem umiera.

Przyczyną bakteryjnego zapalenia opon mózgowych są bakterie: Streptococcus pneumoniae (50 proc. zakażeń bakteryjnych), Listeria monocytogenes, Neisseria menigitids i Haemophilus influenzae typ B. Największą śmiertelnością odznaczają się zakażenia pneumokokami. Źródłem bakterii może być jama nosowo - gardłowa czy też ogniska zapalne, które poprzez krew dostają się do płynu mózgowo - rdzeniowego.

W przypadku zakażeń wirusowych do zarażenia dochodzi drogą kropelkową. Zwykle ich przyczyną są wirusy z rodziny Picornaviridae, rodzaju Enterovirus: wirus Coxackie i ECHO

Warto wiedzieć, że wirusy świnki, odry i różyczki także mogą powodować zapalenie opon mózgowo - rdzeniowych. Objawy zakażenia układu nerwowego mogą wystąpić również po grypie.

Do zakażenia wirusowym zapaleniem opon mózgowych zwykle dochodzi drogą krwiopochodną lub przez przeniesienie się źródła zakażenia, np. z ucha środkowego.

Grzybicze zapalenie opon mózgowo - rdzeniowych zaś zwykle jest spowodowane grzybami z rodzaju Cryptococcus oraz Candida.

Najpoważniejszym czynnikiem ryzyka zachorowania na zapalenie opon mózgowo - rdzeniowych jest niedojrzałość układu odpornościowego. Stąd też niemowlęta, które przebywają w dużych skupiskach ludzkich, są szczególnie zagrożone tą chorobą.

Swoimi objawami choroba ta przypomina infekcję dróg oddechowych. Jej symptomy to:

• gorączka;
• wymioty;
• bóle głowy;
• dreszcze;
• apatia,
• przeczulica skóry;
• rozdrażnienie;
• pobudzenie;
• nadmierne odczuwanie zapachów i dźwięków.

W 2 lub 3 dobie choroby pojawiają się tzw. objawy oponowe:

• objaw Kerniga;
• sztywność karku;
• objaw Flataua;
• objaw Brudzińskiego.

Rzadziej mogą wystąpić:

• senność;
• majaczenie;
• zaburzenia świadomości.

W infekcjach ośrodkowego układu nerwowego może wystąpić:

• upośledzenie pamięci;
• porażenie mięśni lub nerwów czaszkowych, niedowład;
• napad padaczkowy;
• niezrozumiała mowa;
• ślinotok;
• przyspieszony rytm serca;
• hipo- lub hipertermia.

W przypadku zakażenia bakteryjnego przebieg jest burzliwy, pojawia się ciężka posocznica z wielonarządową niewydolnością. Jeśli mamy do czynienia z zakażeniem meningokokami, pojawia się opryszczka warg lub skrzydełek nosa, wybroczyny i wylewy skórne.

Objawy zapalenia opon mózgowych u dzieci mogą być trudne do rozpoznania, a tymczasem choroba ta może doprowadzić do ciężkiej niepełnosprawności lub nawet śmierci dziecka. Warto zatem rozważyć szczepienia przeciwko meningokokom i pneumokokom, które są najczęstszą przyczyną tej choroby u dzieci.

Jak rozpoznawane jest zapalenie opon mózgowych? Zazwyczaj lekarz przeprowadza badanie przedmiotowe i podmiotowe, pyta o infekcje w ostatnim czasie, wykonuje badania neurologiczne i sprawdza, czy występują wyżej wymienione objawy oponowe.

Diagnoza stawiana jest na podstawie obrazu klinicznego i badania płynu mózgowo - rdzeniowego. Zależnie od stężenia poszczególnych parametrów w nim zawartych możemy różnicować, jakim typem drobnoustrojów został spowodowany. Ogólnie w każdym rodzaju zapalenia opon mózgowych znajduje się wyższa liczba komórek w płynie mózgowo - rdzeniowym.

W przypadku zakażenia bakteryjnego obniżony jest poziom glukozy i zwiększony poziom stężenia białka w płynie, podczas gdy w wirusowych zakażeniach pozostają one w normie.

W każdym przypadku powinniśmy zrobić posiew w celu identyfikacji drobnoustrojów.

Jeśli podejrzenie zapalenia opon mózgowych zostanie potwierdzone, powinniśmy udać się z dzieckiem do szpitala, gdzie otrzyma dożylnie leki. Niezwykle ważne są także odpowiednio dobrane antybiotyki lub leki antywirusowe.

Maluch otrzyma również środki obniżające gorączkę i zmniejszające obrzęk mózgu. Czas pobytu i terapii w szpitalu zależy od tego, jaki czynnik wywołał chorobę i w jakiej kondycji ogólnej jest dziecko.

Zapalenie opon mózgowych może minąć bez śladu. Zdarzają się jednak trwałe powikłania takie jak utrata wzroku, słuchu, blizny na skórze, uszkodzenie narządów, upośledzenie umysłowe, porażenie nerwów, zaburzenia zachowania lub trudności w nauce. Dlatego warto w miarę możliwości zapobiegać tej chorobie.