Paciorkowiec w ciąży
Paciorkowiec w ciąży może być niebezpieczny, ponieważ grozi zakażeniem dziecka w czasie porodu. Paciorkowce z grupy B (ang. Group B Streptococcus – GBS, łac. Streptococcus agalactiae) to bakterie stanowiące część naturalnej flory przewodu pokarmowego, w tym jamy ustnej, gardła oraz jelit. Występują również w górnych drogach oddechowych i na powłokach skórnych. Paciorkowce mogą znikać i pojawiać się w organizmie w różnych fazach życia. Nosicielstwo tych bakterii jest dość powszechne. Sama obecność paciorkowców w organizmie nie oznacza jeszcze choroby.
1. Paciorkowiec u kobiet
Większość kobiet nie zdaje sobie sprawy z obecności paciorkowców w swoim organizmie. Bakterie te nie są przenoszone drogą płciową. Potrafią jednak skolonizować drogi rodne kobiety. Przedostają się często do pochwy z powodu jej bliskiego sąsiedztwa z odbytem. Paciorkowiec w pochwie może przemieszczać się do macicy i zagrażać bezpieczeństwu rozwijającego się płodu, znajdującego się w pęcherzu płodowym.
Bakterie paciorkowca są niebezpieczne dla noworodka, ponieważ jego układ odpornościowy jest jeszcze słabo ukształtowany. Do infekcji u dziecka dochodzi przez zachłyśnięcie się zakażonym płynem owodniowym podczas porodu. Ryzyko przeniesienia paciorkowca z matki na dziecko jest wysokie i sięga nawet 70%. Paciorkowiec u noworodka może wywoływać sepsę, zapalenie płuc, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych oraz rzadziej – zapalenie szpiku kostnego. Posocznica paciorkowcowa (sepsa) może mieć skutki śmiertelne. Objawia się zwykle w ciągu dziesięciu dni od porodu. Współczynnik śmiertelności waha się od 22 do 80%.
2. Śródporodowa antybiotykoterapia
Podawanie ciężarnej antybiotyków w okresie okołoporodowym to metoda, mająca na celu zapobiegnięcie transmisji bakterii z organizmu matki na dziecko w czasie porodu. Najczęściej podawane są antybiotyki z grupy penicylin drogą dożylną. Taka forma terapii antybiotykowej jest bezpieczna zarówno dla kobiety, jak i jej dziecka. Jeśli ciężarna jest nadwrażliwa na penicyliny, powinna powiadomić o tym lekarza. O wyborze postępowania medycznego i sposobie zakończenia ciąży decyduje ginekolog. Należy bezwzględnie różnicować wspomnianą sytuację z zakażeniem dróg moczowych wywołanym paciorkowcem u kobiety będącej w ciąży. Wtedy to antybiotykoterapia jest stosowana przez okres do 20 dni.
Aby wiedzieć o tym, czy jesteś nosicielką paciorkowców, warto wykonać test na obecność tych bakterii w pochwie. Paciorkowce nie wywołują świądu czy upławów, więc trudno kobiecie ocenić, czy drobnoustroje znajdują się w jej drogach rodnych. Diagnostyka w kierunku paciorkowca typu B jest zalecana przez ginekologów i wykonywana najczęściej między 33. a 37. tygodniem ciąży. Do rozpoznawania zakażeń streptokokami grupy B stosuje się różne metody, m.in. hodowlę komórkową, immunofluoroscencję, testy EIA lub PCR.
W Polsce nie ma jednak żadnych wytycznych nakazujących wykonanie posiewu z pochwy u ciężarnych w ostatnim trymestrze ciąży. Mimo to część lekarzy pamięta o niebezpieczeństwie zakażenia paciorkowcem i zaleca przeprowadzenie badania. Zdarza się też, że ze względu na duże koszty badanie jest pomijane. Pacjentka może samodzielnie wykonać test na obecność paciorkowców. Jego cena to około 50-70 zł. Na wynik trzeba czekać kilka dni.
3. Transmisja paciorkowców z matki na dziecko
Paciorkowce oglądane pod mikroskopem wyglądają jak koraliki powciągane na sznurek, stąd ich nazwa. Bakterie nie są groźne dla kobiety ciężarnej, ale stanowią niebezpieczeństwo dla noworodka. Jeśli podczas porodu paciorkowce znajdują się w pochwie i kanale szyjki macicy, mogą zagrażać zdrowiu przychodzącego na świat dziecka. Przechodząc przez kanał rodny, noworodek napotyka drobnoustroje, którymi może łatwo się zarazić z powodu braku mechanizmów obronnych organizmu.
Infekcja streptokokami jest możliwa również wcześniej, przed porodem, jeśli doszło do przedwczesnego pęknięcia pęcherza płodowego i odejścia płynu owodniowego, co umożliwia wnikanie bakterii do wnętrza macicy. Ryzyko zakażenia dziecka paciorkowcem wzrasta, gdy poród zaczął się za wcześnie, w poprzednich ciążach również dochodziło do infekcji noworodka, kobieta ma cukrzycę lub podczas porodu gorączkuje.
Joanna Krocz