Wirus w ciąży

Wirusy groźne w ciąży, które bez problemu przedostają się do dziecka i wywołują zakażenia wewnątrzmaciczne lub przedostają się do dziecka podczas przechodzenia przez drogi rodne kobiety, to:

• wirus cytomegalii,
• wirus opryszczki,
• wirus różyczki,
• wirus odry,
• wirus ospy wietrznej i półpaśca,
• wirus grypy,
• enterowirusy,
• adenowirusy,
• parwowirus B19,
• wirus zapalenia wątroby typu B, C,
• wirus limfocytarnego zapalenia splotu naczyniówkowego i opon mózgowych,
• wirus gorączki Zachodniego Nilu,
• wirus HIV.

Wirus cytomegalii w ciąży

Wirusem, który najczęściej infekuje płód jest cytomegalowirus, czyli wirus cytomegalii. Jego nosiciele to przedstawiciele wszystkich grup socjoekonomicznych i mieszkańcy wszystkich szerokości geograficznych. Wirus jest obecny w mleku matki, jeśli jest nosicielką, do dziecka może przedostać się także poprzez łożysko. U płodu zakażenie tym wirusem może wywołać wady takie jak:

• hipotrofia wewnątrzmaciczna,
• wady słuchu, a nawet głuchota,
• zwapnienia wewnątrzczaszkowe,
• mikrocefalia,
• wodogłowie,
• hepatosplenomegalia,
• neuropatia nerwu wzrokowego,
• opóźnienie rozwoju psychomotorycznego.

Najgroźniejsze jest zakażenie w pierwszym trymestrze ciąży, wtedy ryzyko pojawienia się wad u dziecka jest wysokie. Jeśli u kobiety pojawi się zakażenie pierwotne w tym czasie, jest około 30-40 proc. ryzyka, że infekcja przedostanie się do dziecka. W 90 proc. przypadków infekcji, przebiega ona bezobjawowo. Niestety, u 7 proc. z nich w pierwszych dwóch latach życia mogą pojawić się zaburzenia słuchu, głuchota lub opóźnienia w rozwoju. 30 proc. dzieci z objawową wrodzoną cytomegalią umiera.

Wirus opryszczki w ciąży

Wirus opryszczki pospolitej ma dwie odmiany: HSV-1, czyli opryszczkę wargową i HSV-2, czyli opryszczkę narządów płciowych. Obie te odmiany mogą wywołać okołoporodową lub wrodzoną opryszczkę u płodu, jednak za 75 proc. infekcji odpowiada HSV-2, czyli wirus opryszczki narządów płciowych. Opryszczka najczęściej przedostaje się do płodu w czasie porodu. U dzieci zainfekowanych w ten sposób wirusem opryszczki może dojść do zaatakowania:

• skóry, oczu i jamy ustnej (45 proc. przypadków);
• centralnego układu nerwowego (30 proc. przypadków),
• innych organów (25 proc. przypadków).

Objawy tego rodzaju infekcji wirusem opryszczki pojawiają się w czasie pierwszych 4 tygodni życia dziecka.

Infekcja wrodzona wirusem opryszczki jest wywołana przedostaniem się wirusa do dziecka przez łożysko lub poprzez rozprzestrzeniającą się infekcję narządów płciowych kobiety (dzieje się tak w 10 proc. przypadków infekcji i głównie w przypadku infekcji pierwotnej). Wirus przekazany dziecku w ten sposób może doprowadzić do hipotrofii wewnątrzmacicznej, przedwczesnego porodu, a nawet do poronienia.

Wirus różyczki w ciąży

Wirus różyczki jest jednym z najgroźniejszych wirusów w ciąży. Może on wywołać u płodu:

• hipotrofię wewnątrzmaciczną,
• zwapnienia wewnątrzczaszkowe,
• mikrocefalię,
• zaćmę wrodzoną,
• wady serca (takie jak ubytek przegrody międzykomorowej, koarktacja aorty),
• zaburzenia neurologiczne,
• hepatosplenomegalię.

Dzieci urodzone po zainfekowaniu wirusem różyczki mogą mieć także purpurowe zabarwienie skóry (wywołane hemopoezą zachodzącą poza szpikiem kostnym). Największe niebezpieczeństwo niesie za sobą infekcja wirusem różyczki w pierwszych 16 tygodniach ciąży, kiedy kształtują się najważniejsze organy dziecka. Po 18 tygodniu ciąży zakażenie płodu nie stwarza ryzyka wad wrodzonych.

Wirus ospy wietrznej i półpaśca w ciąży

Infekcja wirusem ospy wietrznej jest groźna zarówno dla kobiety w ciąży, jak i dla rozwijającego się w jej łonie płodu. Infekcja pierwotna tym wirusem w czasie ciąży wymaga jak najszybszej interwencji lekarskiej, gdyż wywołuje objawy zarówno u matki (powoduje zapalenie płuc), jak i u dziecka. Jest szczególnie groźna w pierwszym trymestrze ciąży. Pod wpływem wirusa u płodu mogą pojawić się następujące wady:

• zaćma wrodzona,
• atrofia części ciała,
• zaburzenia neurologiczne.

Wskutek zakażenia, może dojść także do poronienia.

Zainfekowanie wirusem VZV w czasie między 5 dniami przed porodem do 2 dni po porodzie to ryzyko groźnej dla życia dziecka ospy, która w 30 proc. przypadków kończy się śmiercią noworodka.

Enterowirusy w ciąży

W przypadku enterowirusów uznaje się, że raczej nie dochodzi do przekazywania ich dziecku poprzez łożysko. Istnieją jednak badania, które wskazują na to, że niektóre z tych wirusów (echowirusy i wirusy coxsackie) są powiązane z większym ryzykiem:

• zaburzeń neurologicznych,
• zapalenia mięśnia sercowego,
• zmian martwiczych naczyń krwionośnych,
• poronienia.

Wirus odry w ciąży

Wirus odry może wywołać groźne objawy u kobiety w ciąży (zapalenie płuc), ale nie powoduje wrodzonej choroby u dziecka. Po urodzeniu dziecko może zachorować na odrę, co samo w sobie jest niebezpieczne. Infekcja tym wirusem może zwiększyć ryzyko takich powikłań jak:

• przedwczesny poród,
• poronienie,
• niska masa urodzeniowa dziecka.

Aby zapobiec wirusom w ciąży, bardzo ważne jest dbanie o odporność przyszłej mamy. Zdrowe odżywianie, rozsądna aktywność fizyczna i panowanie nad stresem to główne sposoby na poprawę odporności. Równie ważna jest odpowiednia higiena w ciąży – szczególnie higiena związana z kontaktami ze zwierzętami, przyrządzaniem jedzenia i kontaktem z innymi ludźmi, którzy mogą być nosicielami wirusów.

Kolejną ważną rzeczą są szczepienia przed ciążą – mogą one ochronić na przykład przed grypą (niestety, tylko przez około rok), różyczką, odrą czy ospą. Badania wskazują, że w niektórych przypadkach nawet szczepienia w czasie ciąży są korzystne dla matki i dziecka (korzyści i ryzyko musi oczywiście rozważyć lekarz).