Zespół Costello - przyczyny, objawy i leczenie

Zespół Costello to bardzo rzadki zespół mnogich wad wrodzonych. Znany jest także jako zespół twarzowo - skórno - szkieletowy lub zespół FCS. Po raz pierwszy opisany został w 1977 roku przez nowozelandzkiego lekarza Jacka Costello. W 2005 roku zespół badaczy pod kierownictwem Yoki Aoki zidentyfikował podłoże genetyczne tej choroby.

Zespół Costello charakteryzuje się:

• specyficzną dysmorfią twarzy;
• słabym rozwojem;
• zaburzeniami w odżywianiu;
• luźną skórą;
• wrodzoną wadą serca;
• niepełnosprawnością intelektualną;
• podwyższonym ryzykiem zapadalności na nowotwory.

Choroba ta występuje niezwykle rzadko. Według szacunków dotyka 1 na 24 000 000 żywych noworodków. W Polsce diagnostyka tej choroby jest możliwa od 1989 roku. Do 2012 roku zdiagnozowano 5 przypadków choroby.

Zespół Costello powstaje w wyniku punktowych mutacji w protoonkogenie HRAS, zlokalizowanych na krótkim ramieniu chromosomu 11. Protoonkogen obecny jest w prawidłowej komórce i może przekształcić się w aktywny onkogen.

Zespół Costello jest chorobą dziedziczoną, w sposób autosomalnie dominujący. Jest to rodzaj monogenowy - jednogenowy, dotyczący cech uwarunkowanych przez jeden gen.

Cecha ta dziedziczona jest w sprzężeniu z chromosomami innymi niż chromosomy płci. Może się ujawnić w układzie homozygotycznym oraz heterozygotycznym.

Czym objawia się zespół Costello? Symptomy tej choroby to:

• bruzdy na stopach i dłoniach;
• niedobór wzrostu;
• gruba, luźna skóra;
• niepełnosprawność intelektualna o różnym stopniu nasilenia;
• opóźnienie w rozwoju psychoruchowym;
• charakterystyczny wygląd twarzy (grube wargi, powiększony język, grube rysy twarzy, duże usta);
• rzadkie włosy;
• hiperpigmentacja;
• brodawczaki wokół nosa, ust i odbytu;
• rogowaciejące zgrubienia skóry.

Często u osób cierpiących na zespół Costello pojawiają się wady serca (w tym idiopatyczne przerostowe zwężenie podaortalne - kardiomiopatia przerostowa). Mogą pojawiać się także zaburzenia ortopedyczne - deformacja klatki piersiowej, zbyt duża wiotkość małych stawów, grube ścięgna Achillesa.

Ponadto stwierdzane są problemy neurologiczne, takie jak:

• obniżone napięcie mięśniowe;
• wodogłowie;
• padaczkę.

Obserwowano także częściej występujący refluks żołądkowo - przełykowy, niedoczynność kory nadnerczy czy endogenny niedobór hormonu wzrostu.

Chorzy na zespół Costello narażeni są w dużym stopniu także na nowotwory.

Zespół Costello ostatecznie potwierdzany jest poprzez diagnostykę molekularną.

Choroba ta różnicowana jest z zespołem sercowo - twarzowo - skórnym i zespołem Noonan, a w dalszej kolejności z zespołem Simpsona-Golabi-Behmel, chorobą Coriego, wiotką skórą zespołem Williamsa oraz zespołem Beckwitha-Wiedemanna, które mogą mieć podobny obraz kliniczny.

Obecnie nie opracowano przyczynowego leczenia zespołu Costello. W okresie niemowlęcym konieczne bywa karmienie przy użyciu sondy, a także leczenie chirurgiczne przerostowego zwężenia odźwiernika i refluksu żołądkowo - przełykowego.

W dalszym okresie życia niezwykle ważna jest rehabilitacja oraz leczenie problemów zdrowotnych zgodnie z ogólnie przyjętymi zasadami. Terapia ma na celu złagodzenie towarzyszących chorobie dolegliwości.

Jakie są rokowania? Zależą one od fenotypu - w ciężkich postaciach może dochodzić do wewnątrzmacicznego obumarcia płodu, a w przypadku łagodniejszej postaci choroby pacjenci mają szanse na długie życie.