Dysgrafia – przyczyny, objawy, terapia i wsparcie

Dysgrafia to zaburzenie, dla którego charakterystyczne są trudności w pisaniu. To zwykle ma wpływ zarówno na naukę, jak i funkcjonowanie na co dzień. Termin dysgrafia pochodzi z języka greckiego i w dosłownym tłumaczeniu oznacza „nie piszę” (α – nie, γραφο – piszę), co dość dobrze opisuje charakter nieprawidłowości.

Jakie są objawy dysgrafii u dzieci, ale i dorosłych? Bardzo różne, ponieważ zaburzenie wpływa na zdolność do:

• prawidłowego kształtowania liter,
• zachowania odpowiednich odległości między literami,
• utrzymania równego kąta pisma,
• zachowania płynności pisania.

Oznacza to, że osoby zmagające się z dysgrafią mogą mieć trudności zarówno z czytelnym, jak i szybkim pisaniem, formowaniem liter, utrzymaniem równych odległości między nimi czy zachowaniem płynności pisania.

W rezultacie pismo dysgrafika jest nieczytelne i nieestetyczne, ciężko je rozszyfrować. Cechują je:

• nieodpowiednie proporcje liter w obrębie wyrazów (różne wielkości), litery „drżące” o niepewnej linii, niedokładności w kształcie liter i ich połączeń, niekształtność liter,
• nierównomierne zagęszczenie pisma, nachylenie liter (niejednolite położenie pisma).

Dysortografia a dysgrafia

Z dysgrafią bywa mylona dysortografia, jednak są to dwa różne zaburzenia związane z pisaniem (mogą występować tak łącznie, jak i osobno). Jakie są między nimi różnice? Pierwsze zaburzenie dotyczy samego aktu pisania, zatem jest bardziej ogólne, drugie obejmuje trudności w poprawnym zapisywaniu słów.

Wspólne dla obydwu zaburzeń jest to, że mogą występować tak u dzieci, jak i dorosłych, a i znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie i edukację.

Dysleksja i dysgrafia

Dysgrafia bywa też mylona z dysleksją, która jest zaburzeniem czytania. Osoby się z nią borykające mają problem z rozumieniem tekstu czytanego w zakresie rozpoznawania słów, ich zrozumienia, zdolności do rozróżniania i manipulowania dźwiękami w języku (świadomość fonologiczna).

Jakie są przyczyny dysgrafii u dzieci? Zaburzenie może mieć podłoże:

• genetyczne,
• neurologiczne (np. uszkodzenie części mózgu odpowiedzialnej za opanowanie umiejętności pisania),
• środowiskowe (np. zaniedbania w edukacji),
• rozwojowe (np. nadpobudliwość psychoruchowa czy nerwica).

Przyczyną dysgrafii często są zaburzenia motoryczne, które skutkują nieprawidłową pracą dłoni. Odpowiadać za to może nieodpowiednie trzymanie długopisu, utrwalanie innych nieprawidłowych nawyków związanych z pisaniem, ale i zbyt duże napięcie mięśni.

Dysgrafia często występuje wraz z innymi zaburzeniami, takimi jak dysleksja, afazja motoryczna (utrata zdolności produkowania mowy zrozumiałej dla innych) czy ADHD (zaburzenie deficytu uwagi z hiperaktywnością).

Diagnoza dysgrafii u dzieci jest ważna, ponieważ ułatwia życie, pozwalając na podjęcie działań mających na celu terapię, to jest poradzenie sobie z problemem.

Rozpoznanie dysgrafii obejmuje obserwację, wywiad z rodzicami, testy i konsultacje z różnymi specjalistami oraz badania, na przykład psychologiczne czy neurologiczne. Ważne jest również wykluczenie innych przyczyn trudności, takich jak problemy z widzeniem czy słyszeniem.

Zdiagnozowana dysgrafia pozwala na dostosowanie metodyki nauczania i wsparcia do potrzeb dziecka, ale i dostęp do dodatkowego wsparcia, takiego jak choćby możliwość korzystania z komputera do pisania w szkole czy dodatkowy czas podczas zdawania egzaminów.

Rozpoznanie dysgrafii umożliwia podjęcie różnych działań. Jak pomóc dziecku w pisaniu, nauce i codziennym funkcjonowaniu?

Terapia i wsparcie dla dzieci z dysgrafią obejmuje różne rozwiązania, takie jak terapia zajęciowa, nauka technik pisania oraz inne strategie edukacyjne. Bardzo ważna jest edukacja na temat zaburzenia tak rodziców, jak i nauczycieli. Dziecku można bowiem pomagać tak w gabinecie specjalistycznym, jak i w szkole oraz domu.

Ćwiczenia – dysgrafia

Jak rodzice mogą wspierać dziecko z dysgrafią w domu? Warto skupić się na ćwiczeniach, które poprawiają zdolności manualne, ale i układ mięśniowy. Zalecane są takie aktywności jak budowanie z klocków, nawlekanie korali na sznurek, gra w bierki czy pchełki, wyklejanki i wydzieranki, malowanie farbami, robienie szlaczków, łączenie kropek, ale i pływanie na sucho czy zabawy paluszkowe.

Dobrym pomysłem jest także pisanie pamiętnika czy listów do kolegi. O ile tworzenie autorskich tekstów jest dobrym pomysłem, o tyle przepisywanie ciągów słów już niekoniecznie. Dziecko z dysgrafią szybko się męczy i zniechęca.