Witamina B12. Przyczyny i skutki niedoboru, witamina B12 w ciąży

Witamina B12 (kobalamina, czerwona witamina) najczęściej znajduje się w produktach pochodzenia zwierzęcego.

Tak jak inne witaminy z grupy B bierze udział w przemianach węglowodanowych, tłuszczowych i białkowych. Warunkuje podział komórkowy i syntezę kwasów nukleinowych RNA i DNA oraz białek uczestniczących w ich budowaniu. Witamina B12 jest rozpuszczalna w wodzie.

Witamina ta, podobnie jak inne witaminy z grupy B, ma przede wszystkim dobroczynny wpływ na psychikę człowieka:

• zmniejsza napięcie nerwowe;
• zapewnia właściwe funkcjonowanie układu nerwowego;
• zwiększa odporność na stres;
• podnosi zdolność koncentracji;
• poprawia pamięć;
• wykazuje działanie antydepresyjne;
• może zmniejszać ryzyko wystąpienia chorób psychicznych.

Ponadto odpowiedni poziom witaminy B12:

• zapobiega osteoporozie;
• poprawia apetyt;
• zapobiega anemii;
• przeciwdziała zmęczeniu i osłabieniu organizmu;
• zapobiega miażdżycy, zawałom mięśnia sercowego, udarowi mózgu, zmianom zakrzepowym;
• pozytywnie wpływa na pracę układu pokarmowego;
• może pomóc w leczeniu zapalenia wątroby typu C;
• zmniejsza ryzyko zachorowania na Alzheimera;
• zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwory.

Witamina ta powstaje głównie dzięki bakteriom żyjącym w układzie pokarmowym zwierząt. Stąd też na jej niedobory najbardziej narażeni są wegetarianie i weganie oraz osoby, których dieta jest uboga w produkty zwierzęce. Znajdziemy ją w:

• przetworach mlecznych;
• mięsie;
• jajkach;
• wędlinie;
• rybach;
• podrobach;
• drożdżach spożywczych.

Według ostatnich badań duże ilości witaminy B12 znajdują się również w:

• owocach rokitnika zwyczajnego;
• wysuszonym ekstrakcie perzu właściwego;
• płynie z gorczycy czarnej;
• omanie wielkim.

Właściwy poziom witaminy B12 jest zależny od wieku i stanu zdrowia. Tak, jak już wcześniej zostało wspomniane, na niedobór narażone są głównie osoby niespożywające mięsa. Może jednak dojść do niego także wskutek wrodzonego niedoboru lub związanego z wiekiem spadku produkcji glikoproteiny wytwarzanej w żołądku, która umożliwia przyswajanie witaminy B12.

Wśród innych przyczyn możemy wymienić:

• celiakię;
• chorobę Leśniewskiego - Crohna;
• zakażenie tasiemcem;
• wrzody;
• stany po zabiegach chirurgicznych (np. operacje bariatryczne, resekcje żołądka);
• długotrwałe (powyżej 4 lat) stosowanie inhibitorów pompy protonowej;
• przyjmowanie niektórych leków (np. zawierających kwas acetylosalicylowy);
• przyjmowanie metmorfiny w leczeniu cukrzycy typu 2.

Wśród objawów niedoboru tej witaminy możemy wymienić:

• chroniczne zmęczenie;
• zły nastrój, chandra;
• drętwienie, mrowienie nóg i rąk;
• nadmierna nerwowość, rozdrażnienie;
• problemy z koncentracją i pamięcią;
• zmiany zwyrodnieniowe błony śluzowej żołądka;
• problemy z wypróżnianiem: biegunki, zaparcia;
• wysoki poziom cholesterolu;
• anemia;
• bladość skóry;
• utrata wagi;
• zaburzenia poznawcze;
• zmiany zachowania.

Czasem jedynym wyjściem w przypadku niedoboru witaminy B12 jest jej suplementacja. Jeśli decydujemy się na takie rozwiązanie, warto zwrócić uwagę na zawartą w tabletce dawkę. Powinna być odpowiednio wysoka - 500 µg.

Czasem, gdy suplementacja nie rozwiązuje problemu, podawane są zastrzyki z witaminą B12. Nie powodują one skutków ubocznych i nie są nadmiernie bolesne.

Nadwyżka witaminy B12 nie jest magazynowa w organizmie. Wydalana jest z potem i z moczem, stąd też bardzo ciężko ją przedawkować. Ewentualnie stosowanie dużych dawek może wywołać reakcję uczuleniową.

Kobiety będące w ciąży i planujące zajście w ciążę w najbliższym czasie przyjmują przede wszystkim kwas foliowy - witaminę B9. Jest ona niezbędna dla prawidłowego rozwoju dziecka. Według WHO równie ważna jest witamina B12, która tak jak kwas foliowy zapobiega wadom neurologicznym. Niedobór tej witaminy jest powszechny - cierpi na nią 1 na 20 dorosłych osób.

Niedobór witaminy B12 w ciąży wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wielu dolegliwości u matki i dziecka. Może powodować:

• wady cewy nerwowej;
• stan przedrzucawkowy;
• opóźnienie wzrostu wewnątrzmacicznego;
• wczesne poronienie.

Ważne! Neurologiczne i rozwojowe opóźnienia u dzieci, które wynikają z niedoboru witaminy B12 w ciąży, są nieodwracalne. Jeśli więc cierpimy na niedobory tej witaminy, warto jak najszybciej wzbogacić dietę w produkty zawierające jej duże ilości witaminy B12, a w razie dużych niedoborów - rozpocząć suplementację.