In-vitro: przebieg, wskazania, przygotowania i cena

In-vitro, czyli in vitro fertilization (IVF), to zaawansowana technika medyczna stosowana w leczeniu niepłodności. Jego istotą jest zapłodnienie pozaustrojowe polegające na połączeniu komórki jajowej i plemnika poza ciałem kobiety i jej układem rozrodczym, w warunkach laboratoryjnych.

Termin naukowy in vitro, oznaczający „w szkle”, stosuje się szerzej, nie tylko w kontekście zapłodnienia, ale i każdej procedury biologicznej przeprowadzanej poza organizmem, w którym odbyłaby się naturalnie.

Zapłodnienie in-vitro może być stosowane w różnych okolicznościach, w przypadku różnych przyczyn niepłodności.

Zgodnie z prawem zapłodnienie in-vitro w Polsce jest dostępne dla par heteroseksualnych pozostających w związku małżeńskim lub nieformalnym. Najważniejszym aktem prawnym regulującym IVF jest Ustawa z dnia 25 czerwca 2015 r. o leczeniu niepłodności.

Najczęściej wskazaniem do zapłodnienia in-vitro jest:

• niedrożność jajowodów;
• niemożność wywołania owulacji;
• uszkodzenie jajowodów;
• endometrioza;
• problemy z owulacją;
• niska jakość nasienia mężczyzny;
• niepłodność idiopatyczną u obojga partnerów;
• niepłodność, gdy stosowane wcześniej metody leczenia nie doprowadziły do ciąży.

Trzeba pamiętać, że zapłodnienie in-vitro stosuje się dopiero wtedy, gdy inne metody, czyli przede wszystkim inseminacja domaciczna, nie dadzą oczekiwanych rezultatów i nie zakończą się ciążą.

Jak przebiega procedura zabiegu in vitro? Zapłodnienie in-vitro składa się z kilku etapów, takich jak:

• stymulacja jajników - kobieta przyjmuje leki stymulujące jajniki w celu pobudzenia ich do produkcji większej liczby jajeczek;
• pobranie komórek jajowych pod kontrolą ultrasonografii - w momencie, gdy jajniki osiągną odpowiedni rozmiar, lekarz przeprowadza zabieg pobrania komórek jajowych (pod znieczuleniem ogólnym lub miejscowym);
• zapłodnienie - w laboratorium pobrane komórki jajowe są zapładniane przez plemniki ojca;
• rozwój embrionów, co trwa kilka dni - lekarze wybierają te, które są najbardziej zdolne do implantacji;
• implantacja - wybrane, zdrowe embriony (jeden lub więcej) są przenoszone do macicy kobiety za pomocą cienkiej rurki; gdy implantacja zakończy się sukcesem, embrion zaczyna rosnąć i rozwijać się w ciąży;
• monitorowanie ciąży.

Zabieg zapłodnienia in-vitro wymaga przygotowania, zaangażowania, cierpliwości i wsparcia. Bardzo ważne są konsultacje z lekarzami w klinikach niepłodności.

Kluczowe są badania diagnostyczne, które pozwalają ustalić przyczynę niepłodności oraz opracować plan działania (harmonogram stymulacji jajników, terminy wizyt kontrolnych, procedury zapłodnienia i implantacji, omówienie ryzyka i ewentualnych komplikacji).

Przed rozpoczęciem procedury ważne jest, by zadbać o zdrowie. Trzeba postawić na zdrową dietę, regularną aktywność fizyczną, odpowiednie zarządzanie stresem oraz unikanie używek (alkohol i papierosy).

Pomocne mogą być różne suplementy i leki, które stymulują jajniki u kobiet lub poprawiają jakość spermy u mężczyzn. Procedura in-vitro może być emocjonalnie wymagająca, dlatego ważne jest, aby przygotować się do niej także psychicznie.

In-vitro jest jedną z najskuteczniejszych metod leczenia niepłodności. Według danych przy pierwszej próbie sztucznego zapłodnienia w ciążę zachodzi nawet 35 proc. kobiet.

Na powodzenie zapłodnienia metodą in vitro wpływa wiele czynników, takich jak:

• czynniki genetyczne;
• wiek kobiety i rezerwa jajnikowa;
• parametry nasienia mężczyzny;
• schorzenia powodujące niepłodność, np. endometrioza u kobiet czy żylaki powrózka nasiennego u mężczyzn;
• przewlekłe choroby towarzyszące niepłodności, takie jak cukrzyca, choroby autoimmunologiczne;
• wskaźnik BMI – nadwaga i otyłość zmniejszają szansę na zajście w ciążę;
• niehigieniczny tryb życia, w tym przewlekły stres, palenie papierosów, brak aktywności fizycznej, nieodpowiednia dieta;
• budowa narządów rodnych, np. brak lub niedrożność jednego jajowodu u kobiety czy też brak jądra u mężczyzny;
• czas trwania niepłodności i historia leczenia.

W przypadku niepowodzenia próby można powtarzać. Trzeba się jednak liczyć z dużymi wydatkami. Jaka jest cena in-vitro? Procedura zapłodnienia in-vitro kosztuje około 10-12 tysięcy złotych.

Warto pamiętać, że od 1 czerwca 2024 r. planowane jest dofinansowanie zabiegów in vitro. Obecnie, na początku 2024 roku, leczenie in vitro nie jest dostępne w ramach NFZ. Można jedynie liczyć na wsparcie samorządów lokalnych).

Źródła

1. Szymański Ł., In vitro. Życie za życie, Wydawnictwo Petrus, Kraków 2009, ISBN 978-83-615-3385-6.