Homocystynuria - przyczyny, objawy i leczenie

Homocystynuria jest chorobą genetyczną, dziedziczoną autosomalnie recesywnie. To choroba metaboliczna, której istotą jest niewłaściwy metabolizm aminokwasu - metioniny.

W jej przebiegu występuje niedobór beta-syntazy cystationiny w wątrobie lub zaburzone zostaje przekształcenie homocesteiny w metioninę, co powoduje wzrost hormonu homocysteiny we krwi i moczu wraz z poziomem metioniny.

Zbyt duże stężenie homocysteiny we krwi jest toksyczne dla człowieka. Uszkodzony zostaje nabłonek, co powoduje nieprawidłowości w tkance kostnej, łącznej, ośrodkowym układzie nerwowym i tkankach oczu.

Mogą pojawiać się zaburzenia krzepnięcia. Tworzą się zakrzepy w naczyniach, które w niektórych przypadkach prowadzą do zatorowości płucnej, zawału serca lub udaru mózgu. U chorych występuje skłonność do niedoborów kwasu foliowego i witaminy B12.

Zwykle spowodowana jest mutacją w genie CBS, rzadziej mutacjami w genach MTHFR, MTR, MTRR oraz MMADHC. Tego typu mutacja występuje z częstością 1 na 160 tysięcy urodzeń. Schorzenie w równym stopniu dotyczy kobiet i mężczyzn. Najczęściej zapadają na nie mieszkańcy Niemczech, Norwegii, Irlandii i Kataru.

Pacjenci chorzy na homocystynurię, mimo prawidłowego fenotypu w momencie urodzenia, wykazują:

• upośledzenie umysłowe;
• choroby psychiczne;
• zaburzenia nastroju;
• padaczka;
• otłuszczenie wątroby;
• nieprawidłowości w budowie szkieletu;
• osteoporozę;
• choroby układu krążenia (które stanowią główną przyczynę śmiertelności u pacjentów nieleczonych).

Mogą występować objawy związane ze wzrokiem:

• krótkowzroczność;
• zaćma;
• podwichnęcia soczewek;
• jaskra;
• zanik nerwu wzrokowego;
• drżenie tęczówek;
• odwarstwienie siatkówki.

Ponadto dzieci dotknięte tą chorobą słabo przybierają na wadze, mają niedobór wzrostu względem rówieśników w miarę postępu choroby. U niektórych chorych pojawiają się przepukliny, głównie pachwinowe oraz pępkowe, nieprzyjemny zapach moczu, zaburzenia endokrynologiczne, wysypki i rumienie na twarzy, niedokrwistość i siność siatkowata.

Schorzenie u poszczególnych osób może mieć różny przebieg - u jednej osoby przebiega łagodnie, u innej - ciężko. Przyczyną śmierci chorych na homocystynurię najczęściej są powikłania zakrzepowo - zatorowe, które wynikają z opisanych wcześniej zmian w układzie krzepnięcia (zwykle około 30. roku życia).

Aby poprawnie zdiagnozować tę chorobę należy:

• przeprowadzić dokładny wywiad (choroby w rodzinie, objawy występujące u dziecka);
• przeprowadzić badanie przedmiotowe dziecka pod kątem charakterystycznych dla tej choroby cech;
• wykonać badania krwi, które obejmują analizę poziomu aminokwasów w moczu i krwi (w tym całkowitej homocysteiny i metioniny; badanie aktywności syntetazy cystationiny w niektórych komórkach i tkankach, a także badania przesiewowe w kierunku mutacji CBS.

W diagnostyce różnicowej najbardziej zbliżony fenotypowo jest zespół Marfana.

Leczenie homocystynurii to przede wszystkim dieta niskometioninowa, która ma na celu redukowanie naturalnych białek i zamiana ich na mieszki aminokwasów, zawierających cysteinę. Celem leczenia jest uniknięcie wzrostu poziomu steżęnie homocysteiny we krwi.

W leczeniu stosuje się również farmakoterapię: preparaty zawierające kwas foliowy, betainę i pirodyksynę. Podawane są również dawki terapeutyczne witaminy B6 i B12, razem z kwasem foliowym.

Nieleczona homocystonuria odznacza się bardzo wysoką śmiertelnością. Najczęstszą przyczyną zgonów są zakrzepy w naczyniach krwionośnych.

Ryzyko wystąpienia epizodów naczyniowych u nieleczonych chorych do 20. roku życia wynosi 30 proc. U osób, które nie podjęły leczenia do 30. roku życia, ryzyko wzrasta do 50 proc. Dlatego niezwykle ważna jest wczesna diagnostyka i wdrożenie leczenia.