Paciorkowce u dzieci - objawy i leczenie zakażenia

Paciorkowce u dzieci, podobnie jak u dorosłych, wywołują różne infekcje – od zapalenia gardła po zapalenie płuc. Dzielą się na kilka rodzajów, spośród których najczęściej spotykane są paciorkowce typu A i B. Jeśli u dziecka podejrzewa się infekcję paciorkowcami, należy pójść do lekarza, który zbada dziecko i zaleci najlepsze leczenie. Co to jest paciorkowiec u dzieci i u dorosłych? Czy paciorkowiec jest zaraźliwy? Jak objawia się paciorkowiec u dzieci?

1. Co to są paciorkowce?

Paciorkowiec - skąd się bierze? Paciorkowce (inaczej streptokoki) to kuliste bakterie Gram-dodatnie (nieposiadające zewnętrznej błony komórkowej), układające się w łańcuchy o różnej długości.

Bakteria paciorkowiec charakteryzuje się dużą inwazyjnością - z łatwością wnika w głębsze warstwy skóry i tkanki łącznej. Czasem ma otoczkę komórkową o właściwościach antygenowych, przez co nie jest we właściwy sposób rozpoznawana przez układ odpornościowy człowieka.

Czy paciorkowiec jest groźny? Paciorkowce należą do licznej grupy bakterii, mogących wywoływać szereg dolegliwości, od niegroźnych, jak np. zapalenie mieszków włosowych, po zagrażające życiu, jak rak jelita grubego czy sepsa paciorkowcowa.

2. Jakie rodzaje paciorkowców mogą występować u dzieci?

Zobacz film: "Bakterie czyhają na nas wszędzie. Jak skutecznie z nimi walczyć?"

Paciorkowce dzielimy na podstawie ich właściwości hemolitycznych. Możemy wyróżnić:

• paciorkowce grupy A (np. bakteria Streptococcus pyogenes u dziecka - paciorkowiec ropny);
• pneumokoki (Streptococcus pneumoniae u dziecka) - dwoinki zapalenia płuc;
• paciorkowce grupy B (np. bakteria Streptococcus agalactiae u dziecka - paciorkowiec bezmleczności, paciorkowiec GBS).

Paciorkowiec - choroby? Oto kilka z nich:

2.1. Paciorkowce z grupy A u dzieci

Paciorkowce z grupy A pojawiają się na skórze i błonie śluzowej gardła. Są częstą przyczyną infekcji zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Wywołują takie choroby jak:

• zapalenie gardła - o podłożu bakteryjnym ma cięższy przebieg od zapalenia wirusowego, jest leczone antybiotykami;
• liszajec zakaźny – infekcja warstwy powierzchniowej skóry najczęściej występująca u dzieci w wieku 2-6 lat;
• cellulitis – zapalenie podskórnej tkanki łącznej i skóry (nieprawidłowo mylone z cellulitem, czyli tzw. skórką pomarańczową);
• zapalenie ucha środkowego – choroba dotykająca przede wszystkim dzieci, wywołująca silny ból ucha i inne objawy ogólne, takie jak gorączka, wymioty;
• zapalenie zatok.

Paciorkowiec A zwykle nie sięga głęboko do wnętrza organizmu. Niektóre z tych bakterii wnikają jednak do wnętrza organów i stanowią większe zagrożenie. Są to:

• zapalenie płuc;
• zapalenie opon mózgowych;
• zapalenie kości i szpiku;
• martwicze zapalenie powięzi – ostre zakażenie podskórnej tkanki łącznej, rozprzestrzeniające się wzdłuż powięzi mięśni tułowia i kończyn; od zwykłego zapalenia podskórnej tkanki łącznej różni się ostrzejszym przebiegiem i ryzykiem powstania wstrząsu septycznego.

W większości przypadków chorób wywołanych przez paciorkowce zalecana jest antybiotykoterapia. Ostre infekcje skóry lub organów wewnętrznych wymagają nie tylko wizyty u lekarza, ale także dokładnych badań i dłuższego leczenia.

2.2. Pneumokoki u dzieci

Wśród paciorkowców występują również dwoinki zapalenia płuc, popularnie nazywane pneumokokami. Wywołują one nie tylko zapalenie płuc, ale także:

• ostre zapalenie zatok;
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych;
• zapalenie ucha środkowego;
• septyczne zapalenie stawów;
• zapalenie otrzewnej;
• zapalenie wsierdzia;
• zapalenie osierdzia;
• zapalenie tkanki łącznej;
• zapalenie rogówki;
• zapalenie szpiku;
• zapalenie mózgu;
• ropień mózgu;
• bakteriemię;
• sepsę.

Pneumokoki zagrażają najbardziej dzieciom do drugiego roku życia i osobom z obniżoną odpornością.

Noworodki chronione są przed pneumokokami dzięki mleku matki i zawartym w nim immunoglobulinom. Rodzice mogą się także zdecydować na szczepionkę przeciwko pneumokokom.

2.3. Paciorkowce z grupy B u dzieci

Paciorkowce z grupy B zwykle zasiedlają układ pokarmowy i są obecne wewnątrz pochwy (ocenia się, że występują u jednej na pięć kobiet będących w ciąży).

Są nieszkodliwe niemal dla wszystkich z wyjątkiem noworodków, gdyż odporność na tę grupę bakterii pojawia się nieco później. U kobiet w ciąży obecność paciorkowców wewnątrz pochwy zwiększa ryzyko przedwczesnego przerwania błon płodowych.

Paciorkowce z grupy B wywołują podobne choroby, jak paciorkowce z grupy A. GBS u noworodka, podobnie każda inna z tych infekcji, jest bardzo poważny. Nierozwinięty jeszcze układ immunologiczny nie jest w stanie powstrzymać bakterii przed głębszym wnikaniem do wnętrza organizmu.

Paciorkowiec u niemowlaka może więc wywołać zapalenie płuc, a nawet zapalenie opon mózgowych. Mogą także doprowadzić do bakteriemii, której konsekwencją może być sepsa.

3. Jakie są objawy infekcji paciorkowcowej u dzieci?

Paciorkowiec - objawy u dzieci? Objawy zakażenia paciorkowcem mogą być różne, w zależności od rodzaju infekcji i zaatakowanego obszaru.

Zakażenie paciorkowcem - objawy:

Angina paciorkowcowa (zapalenie gardła, paciorkowiec w gardle u dziecka):

• ból gardła, szczególnie przy połykaniu;
• zaczerwienienie i obrzęk migdałków;
• plamy lub nalot na migdałkach;
• gorączka;
• ból głowy;
• ból brzucha;
• wysypka w niektórych przypadkach.

Zapalenie skóry i tkanek miękkich:

• obrzęk;
• czerwono-fioletowe, bolesne zmiany skórne;
• gorączka;
• powstawanie ropni.

Zakażenia układu moczowego:

• częste i bolesne oddawanie moczu;
• pieczenie podczas oddawania moczu;
• ból brzucha;
• gorączka;
• nudności i wymioty.

Zapalenie ucha środkowego:

• ból ucha;
• wyciek płynu z ucha;
• trudności w słyszeniu;
• gorączka.

Ogólne objawy paciorkowca u dzieci:

• gorączka;
• osłabienie;
• zmęczenie;
• dreszcze.

4. Jak paciorkowce są przenoszone między dziećmi?

Paciorkowce, w tym zwłaszcza Streptococcus pyogenes (grupa A), mogą być przenoszone między dziećmi poprzez kontakt z osobą zakażoną, kontakt z przedmiotami lub powierzchniami zakażonymi bakteriami, m.in. poprzez:

• kontakt bezpośredni;
• kichanie i kaszel;
• wspólne przedmioty;
• kontakty z rówieśnikami;
• dzielenie się przedmiotami osobistymi.

5. Czy infekcje paciorkowcowe są poważne u dzieci?

Infekcje paciorkowcowe mogą być poważne u dzieci, zwłaszcza jeśli nie zostaną odpowiednio zdiagnozowane i leczone. Paciorkowce mogą wywołać różne rodzaje infekcji, a niektóre z nich mogą prowadzić do powikłań i komplikacji, zwłaszcza jeśli nie zostaną szybko i skutecznie leczone.

Wczesna diagnoza i właściwe leczenie są bardzo ważne dla zapobiegania powikłaniom i poważnym skutkom infekcji paciorkowcowych.

Jeśli u dziecka występują objawy sugerujące infekcję paciorkowcową, ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem. Wczesna interwencja może pomóc uniknąć poważnych komplikacji.

6. Powikłania związane z infekcjami paciorkowcowymi u dzieci

Oto przykładowe powikłania, związane z infekcjami paciorkowcowymi:

• angina paciorkowcowa - jeśli zostanie nieleczona lub nie będzie leczona prawidłowo, może prowadzić do powikłań, takich jak ropień migdałka czy gorączka reumatyczna;
• gorączka reumatyczna - to poważna choroba autoimmunologiczna, która może rozwijać się po nieleczonym zakażeniu paciorkowcem z grupy A, może prowadzić do uszkodzenia serca, stawów, skóry i innych tkanek;
• zapalenie nerek - nieleczona infekcja paciorkowcowa gardła może czasami przenosić się na drogi moczowe i spowodować zapalenie nerek, co może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych;
• szkarlatyna - infekcja ta wywołana jest przez pewne szczepy paciorkowca A; może prowadzić do powikłań takich jak gorączka reumatyczna czy kłębuszkowe zapalenie nerek.

7. Diagnozowanie infekcji paciorkowcowych u dzieci

Diagnostyka infekcji paciorkowcowych u dzieci obejmuje różne działania, m.in.:

• badanie fizyczne dziecka;
• wywiad lekarski;
• badania laboratoryjne;
• posiew z gardła.

Jeśli zachodzi podejrzenie powikłań związanych z infekcją paciorkowcową, lekarz może zlecić dodatkowe badania, takie jak:

• badanie moczu;
• badanie serologiczne;
• echokardiografia (badanie ultrasonograficzne serca).

8. Leczenie paciorkowców u dzieci

Paciorkowiec - leczenie? Leczenie paciorkowca zwykle obejmuje antybiotyki, których wybór może zależeć od rodzaju paciorkowca i infekcji. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie są najważniejsze dla uniknięcia powikłań i komplikacji.

Jak leczyć paciorkowca? Jaki antybiotyk na paciorkowca? Infekcje wywołane paciorkowcami powinny być leczone takimi antybiotykami jak: makrolidy, penicylina (azytromycyna, erytromycyna, klarytromycyna), antybiotyki laktamowe lub klindamycyna. Przed rozpoczęciem leczenia powinno się wykonać antybiogram.

Rodzice często zastanawiają się jaki antybiotyk na szkarlatynę dla dziecka będzie odpowiedni. Oczywiście to lekarz przepisuje odpowiedni lek, jednak najczęściej jest to również penicylina.

GBS dodatni - kiedy antybiotyk? Jest on konieczny dopiero w czasie porodu.

9. Czy istnieją szczepionki przeciwko infekcjom paciorkowcowym u dzieci?

Obecnie nie istnieją szczepionki przeciwko infekcjom paciorkowcowym dla dzieci. Jest jednak szczepionka przeciwko niektórym zakażeniom wywołanym przez pneumokoki. W Polsce dostępne są dwa rodzaje takich szczepionek:

• szczepionki skoniungowane (10-walentna i 13-walentna) - pierwszy wariant można podawać dzieciom do ukończenia 5. roku życia, drugi można stosować zarówno u dzieci, dorosłych, jak i osób w podeszłym wieku;
• szczepionki polisacharydowe - można stosować po 2. roku życia u osób z grup ryzyka, chronią przed zakażeniem 23 najczęściej występującymi typami pneumokoków, odpowiadających w Polsce za około 80 proc. zakażeń; obecnie nie są jednak dostępne w Polsce.

Jeśli chodzi o szczepionki przeciwko Streptococcus pyogenes (paciorkowiec typu A), który jest odpowiedzialny za wiele przypadków anginy i innych infekcji gardła, to obecnie nie ma dostępnej komercyjnie dostępnej szczepionki przeciwko tej bakterii.

Niemniej jednak prowadzone są badania w kierunku opracowania potencjalnych szczepionek przeciwko paciorkowcowi A, zwłaszcza w kontekście zapobiegania anginie paciorkowcowej i jej powikłaniom.

10. Jak można zapobiegać infekcjom paciorkowcowym u dzieci?

Co zrobić, aby zakażenie paciorkowcem u dzieci nie miało miejsca? Aby zmniejszyć ryzyko przenoszenia paciorkowców między dziećmi, ważne jest przestrzeganie zasad higieny:

• częste mycie rąk mydłem i wodą;
• unikanie bliskiego kontaktu z osobami z objawami infekcji;
• krycie ust i nosa podczas kichania lub kaszlu;
• unikanie dzielenia się sztućcami, kubkami i innymi osobistymi przedmiotami;
• regularne dezynfekowanie wspólnych powierzchni i przedmiotów.