Amniopunkcja - czym jest i kiedy wykonać? Przebieg, korzyści, komplikacje

Amniopunkcja w ciąży, podobnie jak inne inwazyjne badania prenatalne, wykonywana jest u kobiet, u których nieinwazyjne formy badań wykazały pewne nieprawidłowości. Amniopunkcja może wiązać się jednak z powikłaniami. Pojawiają się one u 1-2 proc. kobiet i mogą prowadzić nawet do poronienia. Badanie wykonuje się zazwyczaj między 15. a 18. tygodniem ciąży, a oczekiwanie na wyniki amniopunkcji trwa zwykle do dwóch tygodni. Amnipunkcja - co to jest? Czy amniopunkcja boli? Amniopunkcja - co wykrywa?

1. Co to jest amniopunkcja?

Amniopunkcja (nazywana amniocentezą) to jedno z inwazyjnych badań prenatalnych. Wykonuje się ją po 15. tygodniu ciąży. Podczas tego badania pobierana jest niewielka próbka płynu owodniowego.

Czym jest płyn owodniowy? Jest to przezroczysty, bladożółty płyn otaczający płód u ciężarnej, którego zadaniem jest:

• ochrona dziecka przed infekcją i urazami;
• umożliwienie maluchowi ruchu i prawidłowego rozwoju;
• regulacja temperatury płodu.

Zobacz film: "Czego należy unikać w ciąży?"

Razem z enzymami, hormonami, białkami i innymi substancjami płyn owodniowy zawiera również komórki złuszczone przez płód. Komórki te zawierają informację genetyczną, która może być wykorzystywana do diagnozowania wad cewy nerwowej i zaburzeń genetycznych, takich jak np. rozszczep kręgosłupa.

Amniopunkcja przeprowadzana jest także po to, aby sprawdzić odziedziczone defekty genów oraz zaburzenia metaboliczne na podstawie historii rodzinnej. Procedura ta może być wykonana w późnej ciąży, aby sprawdzić stan dziecka i zdiagnozować ewentualne problemy zdrowotne, jak np. infekcję.

Jeśli istnieje podejrzenie, że dziecko będzie wcześniakiem, można przeprowadzić amniopunkcję, by sprawdzić dojrzałość płuc płodu.

Badanie to umożliwia również określenie ze 100 proc. pewnością płci dziecka, a także daje możliwość wykonania testu na ojcostwo.

Amniopunkcja - cena? Koszt tego badania wynosi od 1300 zł do nawet 2800 zł.

2. Na czym polega amniopunkcja?

Badanie pod kontrolą USG polega na wprowadzeniu przez powłoki brzuszne cienkiej igły, za pomocą której lekarz pobiera z jamy macicy niewielką ilość płynu owodniowego.

Jak już wcześniej wspomniano, wody płodowe mają w swoim składzie komórki płodowe, związki chemiczne i mikroorganizmy, które zawierają wiele informacji dotyczących płodu. Dzięki temu można zbadać jego strukturę genetyczną, stan zdrowia, płeć, a także stopień rozwoju.

Możliwość pobrania płynu owodniowego i przebadania go to jedno z najważniejszych osiągnięć diagnostyki prenatalnej.

Pobrane komórki hodowane są w warunkach laboratoryjnych, a następnie służą do badań pod kątem zespołu Downa i innych zaburzeń chromosomalnych, a także inych defektów poszczególnych genów.

Jak wygląda badanie? Kobieta w ciąży kładzie się na plecach, a jej ciało przykryte jest tak, by widoczny był tylko brzuch. Za pomocą USG lekarz sprawdza położenie łożyska i płodu, aby nie uszkodzić go podczas badania. Następnie długą igłę wprowadza przez ściany brzucha do macicy, skąd pobiera niewielką ilość płynu owodniowego.

Zabieg trwa nie dłużej niż pół godziny. Podczas jego trwania sprawdza się tętno płodu oraz ciśnienie matki. Ciężarnym z ujemnym Rh zwykle po zakończeniu zabiegu wstrzykuje się immunoglobulinę, by wykluczyć możliwość wystąpienia konfliktu serologicznego.

Czułość amniopunkcji w wykrywaniu zespołu Downa i innych wad szacuje się na ponad 99 proc.

3. Wskazania do amniopunkcji

Amniopunkcja nie jest zalecana rutynowo u wszystkich kobiet. Muszą być ku temu specjalne powody:

• wiek matki powyżej 35 lat – częstość występowania zespołu Downa rośnie wraz z wiekiem kobiety; szacuje się to następująco: 1:400 dla kobiet 20-letnich, 1:250 dla 35-letnich, 1:75 dla 40-letnich i 1:20 dla 45-letnich;
• dziecko z nieprawidłowością chromosomalną (zespół Downa, zespół Huntera;
• dziecko lub bliski krewny z uszkodzeniem układu nerwowego;
• matka jest nosicielką chromosomalnej wady genetycznej, takiej jak hemofilia;
• oboje rodzice są nosicielami autosomalnej recesywnej choroby dziedzicznej, tj. choroba Tay-Sachsa lub niedokrwistości sierpowatej;
• konieczność określenia stopnia rozwoju płuc płodu;
• występująca u jednego z rodziców pląsawica Huntingtona;
• badanie alfafetoproteiny w krwi matki lub badanie ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej wykazują nieprawidłowości.

4. Czy amniopunkcja jest bolesna?

Amniopunkcja jest badaniem inwazyjnym i bolesnym, które przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym, pod kontrolą aparatu USG. Po badaniu w miejscu nakłucia zakładany jest jałowy opatrunek.

Całe badanie trwa, jak wcześniej wspomniano maksymalnie pół godziny. W dalszej kolejności komórki płynu owodniowego są hodowane, po czym ustalany jest kariotyp płodu - zestaw chromosomów malucha.

5. Jakie są powikłania lub skutki uboczne amniopunkcji?

Czy amniopunkcja jest bezpieczna? Większość kobiet po zabiegu nie odczuwa niczego poza łagodnym skurczem. Rzadko występuje niewielkie krwawienie z pochwy lub wyciek płynu owodniowego.

Tylko u mniej niż jednej kobiety na dwieście rozwija się infekcja lub inne komplikacje, mogące prowadzić do poronienia. Tak jak w większość inwazyjnych badań prenatalnych, amniopunkcja powinna być przeprowadzana wyłącznie wtedy, gdy korzyści przeważają nad zagrożeniami.

Amniopunkcja - powikłania:

• uszkodzenie łożyska lub pępowiny,
• nakłucie narządów płodu,
• przedwczesne pęknięcie pęcherza płodowego.

6. Jakie są czynniki ryzyka związane z amniopunkcją?

Amniopunkcja - ryzyko? Pomimo swojej użyteczności, amniopunkcja niesie pewne ryzyko, które powinno być dokładnie oceniane przez lekarza i ciężarną przed podjęciem decyzji o przeprowadzeniu tego badania. Oto niektóre z głównych ryzyk związanych z amniopunkcją:

• poronienie - jedno z głównych ryzyk związanych z amniopunkcją; ryzyko poronienia jest niewielkie, ale istnieje, przede wszystkim w pierwszym trymestrze ciąży;
• infekcja - w rzadkich przypadkach, po amniopunkcji może dojść do infekcji w macicy lub płynie owodniowym;
• przedwczesny poród - amniopunkcja może czasami spowodować pobudzenie macicy i doprowadzić do przedwczesnego porodu; ryzyko jest jednak niewielkie;
• wyciek płynu owodniowego - czasem po amniopunkcji może dojść do wycieku płynu owodniowego, co może być związane z ryzykiem infekcji lub przedwczesnego porodu;
• uszkodzenie płodu - istnieje teoretyczne ryzyko uszkodzenia płodu podczas procedury;
• wynik fałszywie pozytywny lub fałszywie negatywny - wynik amniopunkcji może być niedokładny lub fałszywy, co może wpłynąć na dalsze decyzje dotyczące ciąży i opieki nad płodem.

Ważne, aby przed podjęciem decyzji o amniopunkcji dokładnie omówić ryzyka i korzyści z lekarzem prowadzącym ciążę.

Procedurę tę zazwyczaj rozważa się, gdy istnieje uzasadnione podejrzenie wystąpienia pewnych wad genetycznych lub innych problemów zdrowotnych u płodu. Dla niektórych pacjentek korzyści z wyników badań przewyższają potencjalne ryzyka procedury.

7. Czy amniopunkcja jest bezpieczna dla płodu?

Amniopunkcja, podobnie jak wiele innych medycznych procedur, niesie pewne ryzyko, ale jest zwykle uważana za stosunkowo bezpieczną dla płodu, szczególnie jeśli jest przeprowadzana przez doświadczonego lekarza i w odpowiednich warunkach.

Mimo to istnieją pewne ryzyka związane z tą procedurą, o których wspomnieliśmy w poprzednim akapicie.

8. Czy amniopunkcja może wpłynąć na przebieg ciąży?

Amniopunkcja może w pewien sposób wpływać na przebieg ciąży, jednak zwykle wpływ ten jest minimalny.

Procedura przeprowadzana jest w celu uzyskania informacji diagnostycznych dotyczących zdrowia płodu i jest zazwyczaj wykonywana w przypadkach, gdy istnieje uzasadnione podejrzenie wystąpienia pewnych wad genetycznych lub innych problemów zdrowotnych u płodu, czynniki ryzyka zaś zostały omówione wcześniej.

9. Jakie są zalecenia przed i po przeprowadzeniu amniopunkcji?

Przed przeprowadzeniem amniopunkcji oraz po niej istnieją pewne zalecenia i środki ostrożności, które pomagają zapewnić jak najbezpieczniejszy przebieg tego badania oraz minimalizować ryzyko ewentualnych komplikacji. Oto zalecenia:

Przed amniopunkcją:

• konsultacja lekarska - przed podjęciem decyzji o amniopunkcji, ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem prowadzącym ciążę; lekarz omówi korzyści, ryzyka i cel procedury oraz zdecyduje, czy jest to odpowiednie badanie w tym przypadku;
• badania wstępne - lekarz może zalecić przeprowadzenie badań prenatalnych, takich jak ultrasonografia lub badanie krwi, aby uzyskać więcej informacji na temat zdrowia płodu i określić, czy amniopunkcja jest konieczna;
• podpisanie zgody na zabieg - przed przystąpieniem do procedury zostaniesz poproszona o podpisanie zgody, w której zostaną opisane cel, ryzyka i korzyści związane z amniopunkcją.

Po amniopunkcji:

• odpoczynek - po amniopunkcji zazwyczaj zaleca się krótki odpoczynek, aby dać organizmowi czas na regenerację;
• unikanie aktywności fizycznej - w dniu amniopunkcji lepiej unikać intensywnego wysiłku fizycznego, aby ograniczyć ryzyko podrażnienia macicy lub innych potencjalnych komplikacji;
• monitorowanie objawów - po procedurze ważne jest monitorowanie ewentualnych niepokojących objawów, takich jak skurcze, krwawienie, wyciek płynu owodniowego, ból brzucha czy gorączka; jeśli wystąpią takie objawy, powinnaś skonsultować się z lekarzem;
• unikanie stresu - staraj się unikać stresu i nadmiernego wysiłku emocjonalnego, co może mieć korzystny wpływ na stan zdrowia i dobre samopoczucie;
• ograniczenie aktywności seksualnej - w niektórych przypadkach lekarze zalecają unikanie aktywności seksualnej przez kilka dni po amniopunkcji, aby zminimalizować ryzyko infekcji;
• regularne wizyty kontrolne - lekarz będzie monitorował Twój stan zdrowia oraz stan zdrowia płodu poprzez regularne wizyty kontrolne i badania diagnostyczne, aby upewnić się, że wszystko przebiega prawidłowo.

Warto wiedzieć, że zalecenia mogą się różnić w zależności od okoliczności każdej ciąży i opinii lekarza. Ważne, aby dokładnie przestrzegać instrukcji lekarza i zgłaszać wszelkie niepokojące objawy lub komplikacje, które mogą się pojawić po tym badaniu.